صنعت فولاد و آهن آلات زیر‌تیغ تصمیمات سیاسی
به گزارش آهن آنلاین - صنعت فولاد از جمله صنایع مهم و استراتژیک در دنیای امروز به حساب می‌آید که می‌تواند هر کشوری را به سوی پیشرفت و توسعه سوق دهد و زندگی را روزبه‌روز برای بشر راحت‌تر کند. با نگاه کلی به تاریخ بشر متوجه می‌شویم که در هزاران سال پیش، زمانی که انسان اولیه برای مقابله با ناهنجاری‌های طبیعی به دنبال وسیله‌ای برای دفاع از خود می‌گشت، توانست با کشف ماده معدنی فولاد، وسیله دفاعی از جنس برتر که بتواند با سختی سنگ مقابله کند را اختراع کند.
با گذشت زمان همراه با پیشرفت علم، این ماده معدنی در تمامی ابعاد زندگی انسان تسری یافت واکنون بخش مهمی از حیات طبیعی انسان را تشکیل می‌دهد به گونه‌ای که با حذف فولاد، بخش عمده‌ای از راحتی و رفاه زندگی از بین خواهد رفت. نکته قابل‌توجه اینجاست که کشور ایران به دلیل برخورداری از منابع عظیم معدنی در زمینه فولاد وآهن، بخش زیادی از پایه درآمدی آن بعد از نفت و پتروشیمی، وابسته به این صنعت است تا جایی که می‌توان اذعان کرد، با مدیریت درست منابع و بالابردن بهروری از یک سو و تصمیم گیری‌های متخصصانه و اقتصادی در خصوص صنعت فولاد از سوی دیگر، می‌تواند کشور را به سوی خودکفایی و خود اتکایی در بسیاری از مسائل اقتصادی پیش‌برد. حسن نفیسی، از اقتصادانان برجسته کشور و همچنین از فعالان حوزه صنعت، در خصوص نقش فولاد در توسعه کشور، در گفت‌و‌گو با آهن‌آنلاین گفت: باید قبول کرد که صنعت فولاد اساس توسعه کشور است و بیشتر از نفت و گاز می‌تواند به پیشرفت ایران کمک کند.
وی تصریح کرد: یکی از دلایل اهمیت فولاد، ماندگاری بالای آن در طبیعت است به طوری که این ماده معدنی می‌تواند از نوعی به نوع دیگر بدون از دست دادن کیفیت اولیه، تبدیل شود. این مزیت بازگشت به مرحله اول، منحصرا در فولاد وجود دارد و در سایر مواد اولیه ازجمله نفت و گاز دیده نمی‌شود.نفیسی بیان کرد: باید مزیت‌های کم نظیر فولاد در اقتصاد کلان کشور به کار گرفته شود اما متاسفانه در حال حاضر نگاه مسولان به آن، نگاهی سرمایه‌ای و سیاسی برای حفظ ارزش پول ملی شده است که این مساله آسیب جدی به صنعت فولاد وارد کرده است.
شعارهای غیرواقع‌بینانه مسولان، بازار فولاد را به مخاطره انداخته
این فعال حوزه صنعت، در خصوص بازار مصرف فولاد اظهار کرد: با توجه به اینکه عمده‌ترین مصرف‌کننده فولاد، صنعت مسکن سازی، خودروسازی و ... در کشور است، به همین دلیل، وعده‌هایی که مسولان در خصوص ساخت و ساز مسکن می‌دهند باید بسیار حساب شده و با توجه به ظرفیت تولید سالانه فولاد و آهن آلات باشد.نفیسی ادامه داد: با این وجود در دولت سیزدهم شاهد آن بودیم که با ساخت چهارمیلیون ساختمان کار خود را آغاز کرد این درحالی بود که تولیدکنندگان فولاد، توان تولید این حجم از محصولات آهنی و فولادی مورد نیاز ساخت یک میلیون مسکن در سال را نداشتند.وی گفت: هرچند که بخش قابل توجهی از این وعده عملیاتی نشد اما اثر روانی و منفی این وعده دولت، بر روی بازار فولاد گذاشته شد و سبب شد تا عده زیادی به فولاد نگاه سرمایه‌ای و تبدیل ریال به کالا، پیدا کنند که موجب افزایش تقاضای کاذب و در نهایت رکود شدید در این بازار شد. و نتیجه آن، افزایش هزینه مسکن و کم شدن قدرت خرید مردم بود.
زنگ‌خطرعدم ساماندهی مصرف فولاد
نفیسی تاکید کرد: یکی از اصلی‌ترین موضوعات این است که ابتدا باید مصرف فولاد در کشور را سامان دهی کرد و آمار دقیق از میزان مصرف مورد نیاز سالانه در کشور را محاسبه نمود و با توجه به ظرفیت تولید، دست به سایر اقدامات و سازندگی زد. وی ادامه داد: اکنون برای استفاده بهینه از فولاد هیچ الگوی درستی توسط دولت در نظر گرفته نشده است. به همین خاطر ما با یک بازار باز در خصوص محصولات آهنی و فولادی مواجه هستیم که هیچ آمار دقیقی برای محاسبات آن نمی‌توانیم بدست بیاوریم. وی افزود:امروزه با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی در جهان، همچنان شاهد آن هستیم که مصرف فولاد در داخل کشور به صورت سنتی است که همین مساله موجب اتلاف و پرت محصولات فولادی در صنایع دیگر است.
اهمیت نگاه اقتصادی به صنعت فولاد
حسن نفیسی متذکرشد: ریشه این مشکلات را باید در سیاست‌گذاری‌های دولت در خصوص مصرف فولاد جستجو کرد. تا زمانی که مسئولین، نگاه سرمایه‌ای و سیاسی به این صنعت استراتژیک دارند شرایط صنعت فولاد، برای فعالان و تولیدکنندگان سخت‌تر خواهد شد.وی در خصوص سیاست‌گذاری‌های دولت در صنعت فولاد متذکر شد: از دید اقتصادی، سه فاکتور اصلی برای احداث کارخانه‌های تولید محصولات فولادی و آهنی وجود دارد که شامل؛ نزدیکی به آب، معادن و راحتی حمل و نقل است. هرگاه این سه فاکتور در محل تولید محصولات در نظر گرفته شود قیمت نهایی تولید فولاد مناسب‌تر خواهد بود.
نفیسی تاکید کرد: امروز به دلیل جایگزین شدن نگاه سیاسی در صنعت فولاد به جای نگاه تخصصی و اقتصادی، توسط دولت، شاهد آن هستیم که با وجود یارانه انرژی که به تولید فولاد اختصاص داده شده است با این حال این صنعت در طی 43 سال گذشته، به دلیل استفاده از انرژی ارزان که برای تولید استفاده می‌شود، زیان‌ده بوده است. این نشان می‌دهد تا زمانی که نگاه سیاسی بر نگاه اقتصادی غلبه دارد شاهد چنین مشکلاتی خواهیم بود. وی اظهار کرد: در حال حاضر بخشی از مشکلات کم‌آبی برای صنعت فولاد به این دلیل است که کارخانه‌ها در مسیر آب احداث نشده‌اند زیرا نگاه دولت به فولاد صرفا سیاسی است نه اقتصادی. بدیهی است که در طی این سال‌ها، هر دولتی بر سرکار آمده است برای حل مسائل اقتصادی، بعد از کنترل ارز، فولاد را ابزاری برای کنترل قرار داده‌است.و به صورت نمادین آمارهایی را اعلام می‌کند که با واقعیت انطباق ندارد.
نفیسی گفت: امروز، فولاد به‌عنوان یک کالای سرمایه‌گذاری و نمادی از ثروت در تابلوهای بورس دیده می‌شود که با توجه به آمار‌های اعلام شده توسط مسولین ذی ربط، در خصوص میزان تولید فولاد به نفع خود، سبب شده تا آمار دقیق و واقعی از تولیدات صنعت فولاد نداشته باشیم که این مساله، ضربات جدی به اقتصاد کشور وارد می‌کند. وی بیان کرد: متاسفانه، رقابت برون مرزی در صنعت فولاد کشور وجود ندارد و با توجه به اینکه هزینه‌های انرژی به نسبت هزینه‌های تولید تقریبا برای فولاد ارزان‌تر تمام می‌شود، این عدم رقابت با محصولات مشابه خارجی، زیان محسوب می‌شود.
بخش‌خصوصی ناجی صنعت فولاد در کشور
حسن نفیسی در خصوص شرایط تولید فولاد در کشور اذعان کرد: مزیت‌های تولید فولاد در کشور کاملا مهیا است اما عامل اصلی مشکلات این صنعت، عدم واگذاری آن به بخش خصوصی توسط دولت است. این اقتصاددان کشور بیان کرد: درطی این سال‌ها واگذاری سهام فولاد، عموما به بخش‌های دولتی بوده است و مردمی سهمی از آن نداشته‌اند. وی ادامه داد: بعد از انقلاب بیشتر بخش‌های اقتصادی به جز فولاد به دست بخش‌خصوصی سپرده شد که علت آن،رانت بسیار زیادی بود که در این صنعت وجود داشت. به این معنی که هزینه کارگر، هزینه حمل و نقل، انرژی و سوخت مورد نیاز آن بسیار ارزان بود و در مقابل، سوددهی بالایی داشته است. وقتی این عوامل را در نظر می‌گیریم متوجه می‌شویم که درصد بالایی از هزینه‌های تولید فولاد، رانت مصارف انرژی است به همین دلیل در این 43 سال هیچ دولتی سعی در واگذاری این صنعت به بخش‌خصوصی نکرده است.
تحقق عدالت اجتماعی با واگذاری صنعت فولاد به بخش خصوصی
حسن نفیسی بیان کرد: برای تحقق عدالت اجتماعی در کشور، باید صنعت فولاد به طورکامل به بخش خصوصی واگذار شود و استفاده از مزایای این رانت بزرگ در صنعت فولاد به واسطه سهیم کردن مردم در آن، برای تمام شهروندان کشور باشد. وی تاکید کرد: متولی تعیین قیمت فولاد در کشور باید بازار عرضه و تقاضا باشد نه تابلوهای بورسی سبز و قرمز دستوری و بانک مرکزی، هرگاه انحصار این صنعت شکسته شود و تولید و توزیع فولاد بدست بخش‌خصوصی اداره شود، بازار مصرف، عرضه و تقاضا به تعادل خواهد رسید و بسیاری از مشکلات آن مرتفع خواهد شد.
