10 معدن سنگ آهن ایران و جهان
سنگ آهن، ماده معدنی پرکاربردی است که طی فرآیندی تبدیل به فولاد می‌شود؛ طبق آمار، 98 درصد از سنگ آهن استخراج‌شده از معادن وارد صنعت فولادسازی شده است. درحال‌حاضر نیز این ماده معدنی جایگزین مناسب و ارزان‌قیمتی ندارد و حتی تصور اتمام ذخایر آن رعب‌انگیز است. البته کشور ما چندین معدن سنگ آهن دارد و از بزرگترین تولیدکنندگان این ماده در خاورمیانه محسوب می‌شود؛ بنابراین، از نظر ذخایر سنگ آهن در آینده مشکلی نخواهد داشت. در ادامه فهرستی از معادن بزرگ سنگ آهن در ایران و جهان آورده شده است. چنانچه در زمینه آهن‌آلات فعالیت می‌کنید، بهتر است با این معادن آشنا شوید.
معدن سنگ آهن چیست؟
معادن سنگ آهن در نقاط مختلف جهان وجود دارند و با بهره‌برداری از آن‌ها می‌توان انواع مواد معدنی را استخراج کرد. معدن سنگ آهن به محلی گفته می‌شود که در آن سنگ‌هایی با درصد قابل‌توجهی از عنصر آهن وجود دارد و امکان استخراج اقتصادی آن‌ها فراهم است. این سنگ‌ها معمولاً به‌صورت طبیعی در لایه‌های زمین تشکیل شده‌اند و با استفاده از تجهیزات معدنی، استخراج و فرآوری می‌شوند. در طبیعت، آهن به‌ندرت به‌صورت خالص یافت می‌شود و بیشتر به‌شکل ترکیبات معدنی حضور دارد که به آن‌ها کانی آهن می‌گویند.
فرآیند شکل‌گیری این ذخایر در پوسته زمین به میلیون‌ها سال پیش بازمی‌گردد. عمدتاً در اثر تجمع آهن از محلول‌های داغ (هیدروترمال) یا رسوب‌گذاری از آب‌های غنی از آهن در محیط‌های کم‌اکسیژن شکل می‌گیرند. همچنین، برخی ذخایر آهنی حاصل از هوازدگی و اکسیداسیون سنگ‌های اولیه هستند که طی زمان در بسترهای رسوبی ته‌نشین شده‌اند.
در نتیجه، معادن سنگ آهن حاصل فرآیندهای پیچیده زمین‌شناسی‌اند که امروزه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع معدنی در تأمین ماده اولیه صنعت فولاد شناخته می‌شوند.
انواع سنگ آهن موجود در معادن
چهار مدل اصلی سنگ آهن عبارت است از هماتیت سنگین، تیتانومغناطیس، مگنتیت و پیزولیتی که از آن‌ها، چند نوع کانی اصلی آهن استخراج می‌شود. اسامی این کانی‌ها در قسمت زیر آورده شده است:
- هماتیت (Fe₂O₃): پرکاربردترین و غنی‌ترین سنگ آهن با رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای
- مگنتیت (Fe₃O₄): مغناطیسی، سیاه‌رنگ و دارای درصد بالای آهن
- سیدریت (FeCO₃): شامل آهن به‌صورت کربنات، کاربرد کمتر
- لیمونیت (FeO(OH)·nH₂O): زرد یا قهوه‌ای‌رنگ، دارای آب کریستالی و کیفیت پایین‌تر
لیست معادن سنگ آهن ایران
ایران یکی از تولیدکنندگان مطرح سنگ آهن در منطقه است که ذخایر آهن آن به حدود 5.4 میلیارد تن می‌رسد. ضمنا، معادن سنگ آهن ایران مربوط به یک یا چند شهر نمی‌شود و در سراسر کشور پراکنده شده‌اند. در ادامه اسامی معادن بزرگ کشور آورده شده است:
- معدن سنگ آهن روباز گل گهر سیرجان با حجم ذخیره 1.2 میلیارد تن
- معدن سنگ آهن سنگان استان خراسان با حجم ذخیره 1.2 میلیارد تن
- معدن سنگ آهن چغارت واقع در استان یزد با حجم ذخیره 193 میلیون تن
- معدن سنگ آهن چادرملو واقع در 180 کیلومتری یزد با حجم ذخیره 400 میلیون تن
- معدن سنگ آهن سه چاهون واقع در شمال شرقی شهرستان بافق با حجم ذخیره 500 میلیون تن
لیست معادن بزرگ سنگ آهن جهان
معادن زیادی از گذشته تا به امروز در سرتاسر جهان کشف شده‌اند که سهم برخی از کشورها مانند استرالیا و برزیل بیشتر از سایرین است. طبق پایگاه داده معدن گلوبال دیتا، معادن ذکرشده در قسمت زیر، بزرگترین معادن سنگ آهن جهان هستند و تولید سالیانه آن‌ها از دیگر معادن بیشتر است:
- معدن یاندی واقع در استرالیا با ظرفیت تولید بیش از 81 میلیون تن در سال
- معدن جیمبلبار واقع در استرالیا با ظرفیت تولید بیش از 61 میلیون تن در سال
- معدن کوه نهنگ واقع در استرالیا با ظرفیت تولید بیش از 77 میلیون تن در سال
- معدن روباز کاراخاس واقع در برزیل با ظرفیت تولید بیش از 82 میلیون تن در سال
- مجموعه معدنی سرا نورته واقع در برزیل با ظرفیت تولید بیش از 106 میلیون تن در سال
عوامل تاثیرگذار بر قیمت سنگ آهن
از عوامل موثر بر قیمت سنگ آهن می‌توان به میزان عرضه و تقاضا، تولید ناخالص داخلی، نرخ تورم، بهای فولاد و... اشاره کرد. البته قیمت آهن آلات از اوایل دهه 80 به‌صورت دستوری تعیین می‌شود. در اواسط همین دهه نیز با رونق گرفتن صادرات، تفاوت زیادی بین قیمت بازار داخل و خارج به وجود آمد که این موضوع به معضلی تبدیل شد. بنابراین، قیمت‌گذاری سنگ آهن در سال‌های اخیر با چالش‌های زیادی مواجه شده است. ازسوی‌دیگر، بهای این ماده تاثیر به‌سزایی بر روی فرآورده‌های آن می‌گذارد و قیمت آهن آلات نیز تحت‌تاثیر نرخ آن تعیین می‌شوند. با توجه به این نکات، مشخص است که نرخ سنگ آهن در طول سال مدام تغییر می‌کند و نوسانات زیادی دارد.
نکاتی درباره معادن سنگ آهن
بزرگترین معادن سنگ آهن به کشورهای استرالیا، برزیل و چین تعلق دارد؛ تولید جهانی سنگ آهن در سال حدود 3 میلیارد تن برآورد می‌شود که بیشترین سهم متعلق به این سه کشور است. ضمن اینکه استخراج سنگ آهن اثرات زیست‌محیطی به همراه دارد و امروزه سایت‌های معدنی فرسوده تبدیل به محل دفن زباله‌ها شده‌اند. مراکز معتبر تولید نیز گازهای مخرب را تمیز و بازیافت می‌کنند که البته مقدار ناچیزی از این گازهای سمی وارد جو می‌شود. درهرحال، وجود معدن سنگ آهن در دنیای مدرن امروزی بسیار مهم و حیاتی است و بدون وجود آن قطعا زندگی بشر با مشکلات زیادی مواجه می‌شود.
