تفاوت وال پست و میلگرد بستر
- وال پست چیست؟
- نقش وال پست در ساختمان
- انواع وال پست
- انواع مختلف وال پستها در اجرا
- میلگرد بستر در وال پست چگونه اجرا می شود؟
- کاربرد وال پست یا نگهدارنده دیوار
- نکات مهمی که برای اجرا و نصب میلگرد بستر باید بدانید
- مقایسه میلگرد بستر و وال پست
- نحوه اجرای میلگرد بستر
- تفاوتهای میلگرد بستر و وال پست در مقاومسازی دیوار
- میلگرد بستر و وال پست دو روش برای ایمنسازی ساختمان
وقتی صحبت از مقاومسازی دیوارها در برابر زلزله و نیروهای جانبی میشود، دو روش اصلی بیشتر از همه به چشم میخورند: وال پست و میلگرد بستر. وال پست نوعی المان عمودی یا افقی است که برای مهار دیوارهای غیرسازهای به کار میرود و مانع از تخریب یا واژگونی آنها در هنگام زلزله یا فشارهای جانبی میشود. در مقابل، میلگرد بستر بهصورت افقی بین رجهای دیوار قرار میگیرد و با توزیع یکنواخت تنش، به یکپارچگی بیشتر دیوار کمک میکند. حالا این سؤال پیش میآید که کدامیک بهتر است؟ آیا میتوان یکی را جایگزین دیگری کرد؟ این مقاله دقیقاً با هدف پاسخ به همین پرسشها نوشته شده است تا تفاوتها، مزایا و محدودیتهای هر روش را با زبانی ساده بررسی کنیم.
وال پست چیست؟
وال پست به کلافی گفته میشود که در میان دیوارهای یک ساختمان قرار میگیرد تا دیوارها یکپارچه باشند. وال پست در مقابل مخاطراتی مانند زلزله، بادهای شدید و ... باعث استحکام دیوار و ساختمان میشود. نام دیگر وال پست، نگهدارنده دیوار است. در گذشته از وال پستهای قدیمی استفاده میشد اما امروزه از وال پستهای جدید در سازه استفاده میشود که در مقایسه با گذشته کارایی بیشتری دارند و سرعت نصب آنها بالاتر است. وال پست با استفاده از روشهایی مانند جوشکاری، پیچ و مهره و تیرها متصل میشود. در استانداردهای اروپایی استفاده از روش جوشکاری به دلیل انعطاف کم منسوخ شده، ولی در ایران استفاده این روش همچنان مورد تایید است! برای آشنایی بیشتر با وال پست چیست؟ و کاربرد این محصول میتوانید به لینک این مقاله مراجعه کنید.
نقش وال پست در ساختمان
استفاده از وال پست متاسفانه در ایران، از سابقه طولانی برخوردار نیست. به همین خاطر در اجرای وال پست دارای مشکلات متعددی هستیم. دیدگاهی که بین مهندسان ساختمانی حاکم است، حاکی از این است که استحکام ساختمان بر اساس سالم بودن سازههایی نظیر ستون، سقفها میباشد، حتی زمانی که زلزله رخ دهد و سازههای اصلی آسیبی نبینند. وارد شدن ضربه یا لطمه به سازههای غیراصلی مانند تیغهها، تاسیسات و... ممکن است باعث بروز صدمه و آسیبهای جانی و اقتصادی گردد. در واقع هدف از ساخت وال پست جلوگیری از آسیبها و یا خسارتهایی است که ممکن است ساختمان در اثر وقوع زلزله با آن روبرو شود.
اگر در ساخت دیوارهای یک ساختمان، اتصال و هماهنگی مناسبی بین دیوار و سازههای اصلی مانند ستون یا سقفها نباشد، فشارهای وارده بر ساختمان میتواند باعث بروز مشکلات فراونی از جمله ریزش ساختمان، ریزش دیوار، وارد شدن آسیبهای جدی به ساختمان و صدمات جانی و مالی فراوان شود. به خاطر همین موضوع مهندسان به این نتیجه رسیدهاند که باید از این تخریب و ریسک صدمات جلوگیری کرد. بنابراین به استفاده از وال پست جهت مقاومت سازی دیوارها و سازههای ساختمان روی آوردهاند. در نتیجه، مهمترین دلیل استفاده از وال پست در ساختمان، ایجاد مقاومت و به دست آوردن کنترل نسبی نسبت به مخاطرات بیرونی است.
انواع وال پست
وال پست یکی از اجزای سازهای مهم در دیوارهای غیرسازهای است که وظیفه تقویت و کنترل تغییر شکل دیوار در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله و باد را بر عهده دارد. این عضو معمولاً از پروفیلهای فولادی ساخته میشود و بسته به نوع دیوار و شرایط اجرا، در مدلهای مختلفی بهکار میرود. وال پست دارای انواع مختلفی است که در مجموع به سه دسته کلی تقسیم میشود که در ادامه آنها را ذکر کردهایم:
- وال پست افقی: این نوع وال پست، در دیوارهایی با ارتفاع بیشتر از 3.5 متر الزامی است. اجرای وال پست بصورت افقی باعث استحکام دیوار خواهد شد و احتمال خرابی یا صدمه ساختمان را در مقابل زلزله و حوادثی از این قبیل کاهش خواهد داد.
- وال پست عمودی: زمانی از وال پست عمودی استفاده میکنیم که قصد ضخامت کل دیوار پوشش داده شود.
- وال پست ترکیبی: در بعضی از مواقع ممکن است چند وال پست کنار هم قرار بگیرند که این وال پستها میتواند افقی و عمودی باشد. به این نوع وال پستها، وال پست ترکیبی میگوییم.
الزامات قانونی در استفاده از وال پست
الزامات قانونی به کارگیری وال پست در در مقررات ملی ساختمان بند 3-7 صفحه 64 آیین نامه 2800 ویرایش دوم ذکر شده است که عبارت است از:
حداکثر طول مجاز دیوار غیر سازهای یا تیغهای بین دو پشت بند عبارت است از ۴۰ برابر ضخامت دیوار یا تیغه و یا ۶ متر هر کدام کمتر باشد و حداکثر ارتفاع مجاز دیوارهای غیر سازهای و تیغهها از تراز کف مجاور ۳.۵ متر میباشد.
با توجه به این موضوع که وال پست در استحکام بخشیدن به ساختمان در مقابل زلزله نقش با اهمیتی دارد، عواقب حقوقی عدم اجرای آن به عهده مهندس ناظر خواهد بود. به عبارت دیگر اگر آسیب جانی و مالی وارد شود، جبران همه این آسیبها چه بعد مالی و چه بعد جانی به عهده مهندس ناظر خواهد بود.
انواع مختلف وال پستها در اجرا
روشهای مختلف اجرای وال پست با توجه به نوع سازه، مصالح بهکاررفته و محل قرارگیری دیوار میتواند متفاوت باشد. این تفاوتها باعث میشود تا وال پستها در عمل عملکردهای گوناگونی از خود نشان دهند و هرکدام برای شرایط خاصی مناسبتر باشند. در اجرای وال پستها، آنها را به شکل دیگری دستهبندی میکنیم. در این شرایط وال پستها به شش دسته مختلف تقسیم میشوند که عبارتند از:
- اجرا توسط انکربولت و نبشی
- اتصال دیوار به ستون توسط میلگرد
- اجرای تسمه دور تا دور ستون
- قرار دادن میلگرد در داخل ستونهای مجاور
- عبور میلگرد در سوراخ قالبها و مهار دیوار
- اجرای وال پست جان پناه در بام
میلگرد بستر در وال پست چگونه اجرا می شود؟
میلگرد بستر در والپست با کمک گیرهها و قلابها به ستونها یا وادارهای جانبی متصل میشود. سپس این میلگردها بین رجهای دیوار قرار گرفته و با همپوشانی مناسب، به قلابها متصل میگردند. این روش باعث افزایش مقاومت دیوار در برابر نیروهای جانبی (مانند زلزله یا باد) میشود. مراحل اجرای میلگرد بستر در وال پست به شرح زیر است:
- نصب گیرهها
ابتدا گیرهها روی ستونها یا وادارهای جانبی ثابت میشوند. این کار معمولاً با استفاده از پیچ و رولپلاک انجام میشود تا اتصال محکم باشد. - نصب قلابها
قلابها به گیرهها متصل شده و وظیفه نگهداری میلگرد بستر را بر عهده دارند. میلگرد بستر از طریق این قلابها به سازه متصل میشود. - اجرای دیوارچینی
دیوار به صورت رجبهرج چیده میشود. در هر رج، میلگرد بستر قرار میگیرد و با حداقل ۲۰ سانتیمتر همپوشانی (در صورت نیاز با خم ۹۰ درجه برای اتصال قویتر) به قلابها متصل میشود. - پوشاندن میلگرد با ملات
پس از نصب میلگرد بستر، لایهای از ملات با ضخامت حداقل ۱.۵ سانتیمتر روی آن کشیده میشود تا از خوردگی و آسیبدیدگی جلوگیری شود. - تکرار مراحل
این فرآیند برای هر رج ادامه مییابد تا دیوار بهطور کامل تکمیل گردد.
کاربرد وال پست یا نگهدارنده دیوار
وال پست کاربردهای متعددی دارد که در ادامه بهصورت خلاصه آنها را نام میبریم:
- 1) ساخت میان قاب سازهای و میان قاب غیرسازهای در مقابل زلزله
- 2) نگهداری نمای بیرونی، پنجره، تأسیسات و...
به تازگی در امور ساختمانی از میلگرد بستر به جای وال پست استفاده میکنند. دلیل به کارگیری بیشتر میلگرد بستر راحتی نصب شدن، انعطافپذیری بیشتر و استحکام بالاست. قبل از این که به بررسی و مقایسه میلگرد بستر و وال پست بپردازیم، ابتدا به معرفی میلگرد بستر، مشخصات و نحوه اجرای آن در سازههای ساختمانی خواهیم پرداخت.
اگر به بررسی خسارتهایی که طی سوانحی از قبیل زلزله، آتش فشان، صاعقه و ... به ساختمان وارد میشود بپردازیم، خواهیم دریافت که بیشترین خسارات وارد شده طی خرابی دیوارها و سقف ساختمانها رخ میدهد و این موارد به دلیل نداشتن استحکام کافی ساختمان رخ میدهد. از همین رو مهندسین اقدام به مقاومسازی این دو المان کردهاند. یکی از شیوههای مقرون به صرفهای که اعلام شد، اجرای میلگرد بستر میباشد. قیمت میلگرد شاهین بناب، می تواند باعث شود تا از این محصول برای میلگرد بستر استفاده کنید.
اشتباهات رایج در اجرای وال پست کداماند؟
در بعضی از موارد، به دلیل گران تمام شدن کل هزینههای ساخت، اجرای وال پست با تغییراتی روبهرو میشود و به همین دلیل اشتباهاتی رخ میدهد. از جمله این اشتباهات میتوان به دو مورد ذیل اشاره کرد:
- استفاده از میلگرد به جای نبشی در اجرای کلافهای افقی
- یکی دیگر از اشتباهات در این زمینه، عدم اجرای پشت به پشت نبشیهای افقی و قائم است.
نکات مهمی که برای اجرا و نصب میلگرد بستر باید بدانید
یکی از نکاتی مهمی که باید بدانید این است که هر چه بشر به سمت استفاده از آپارتمانها و زندگی در کلان شهرها رفت، نیاز به استقامت و استحکام المانهایی چون دیوار و سقف ساختمان به عنوان یک مسئله بسیار مهم محسوب شد. یکی از موضوعاتی که باید به آن دقت داشته باشید این است که بررسی خساراتی که در طی زمین لرزهها به ساختمانها وارد شده، نشان میدهد که بیشتر این خسارات باعث خرابی دیوارها و سقف ساختمان شده و عموماً و به علت عدم استحکام و مقاومت لازم شاهد آسیب به این المانها هستیم. به خاطر همین مسئله است که مهندسین فعال در حوزه ساختمانسازی تلاش میکنند تا با انجام کارهای مختلف اقدام به مقاومسازی این دو المان کرده و به همین سبب اقدام به افزایش مقاومت دیوارها و سقف کنند. در این بین یکی از شیوههای مقرون به صرفهای برای مقاومسازی ساختمان که از آن استفاده میشود، نصب و اجرا میلگرد بستر است.
اگر قصد دارید به صورت کامل با میلگرد بستر چیست؟ آشنا شوید و از فرآیند بهرهمندی این مقطع فولادی مطلع شوید؛ لازم است به لینک فوق مراجعه کنید.
مقایسه میلگرد بستر و وال پست
برای درک بهتر تفاوت میلگرد بستر و وال پست، جدول زیر نگاهی خلاصه و کاربردی به تفاوتهای این دو سیستم در عملکرد، اجرا، هزینه و کاربرد ارائه میدهد. این مقایسه به شما کمک میکند تا با توجه به نیاز پروژه، گزینه مناسبتری را انتخاب کنید.
جدول تفاوت میلگرد بستر و وال پست | ||
ویژگیها | وال پست | میلگرد بستر |
عملکرد | تقویت دیوار در برابر نیروهای جانبی و جلوگیری از ریزش | توزیع یکنواخت نیرو در دیوار و جلوگیری از ترکخوردگی |
نحوه اجرا | نصب عمودی یا افقی داخل یا کنار دیوار، نیازمند پروفیل فلزی و جوشکاری | قرار گرفتن بین رجهای دیوارچینی، بدون نیاز به جوشکاری |
هزینه | نسبتاً بالا بهدلیل استفاده از قوطی، تسمه، جوشکاری و نیروی متخصص | اقتصادیتر بهدلیل سرعت اجرا و مصالح کمتر |
کاربرد | دیوارهای بلند، جداکننده، دیوارهای پیرامونی در سازههای بلند | دیوارهای داخلی، دیوارهای سبک، پروژههای نوسازی و بهسازی |
نحوه اجرای میلگرد بستر
در ساخت دیوارهای بنایی و سازههای مقاوم، استفاده از میلگرد بستر یکی از روشهای مؤثر برای افزایش استحکام و جلوگیری از ایجاد ترک است. این میلگردها با توزیع یکنواخت نیرو در سطح دیوار، پایداری کلی سازه را بهبود میبخشند. میلگرد بستر به دو روش اصلی افقی و عمودی اجرا میشود که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم:
- در روش افقی، از کلاف میلگرد با قطر ۴ تا ۶ میلیمتر استفاده میشود که معمولاً به شکل نردبانی یا خرپایی درون ملات دیوار قرار میگیرد. عرض میلگرد باید متناسب با عرض دیوار تنظیم شود تا کاملاً در ملات پنهان بماند. در محل اتصال دیوار به مصالحی مانند تیرآهن یا میلگرد، میلگرد بستر به کمک گیره و قلاب و از طریق جوشکاری به این اجزا (مصالح وادار) متصل میشود. در صورت نبود وادار نیز میتوان میلگردها را در دو ضلع دیوار به هم متصل کرد تا پیوستگی سازه حفظ شود.
- در روش عمودی، میلگردها در فضای خالی میان بلوکها قرار گرفته و با میلگردهای افقی فیکس میشوند. این نوع اجرا در دیوارهای بلوکی یا CMU (Concrete Masonry Unit) رایج است و موجب افزایش مقاومت و پایداری دیوار در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله میشود.
ضوابط و شرایط استفاده از میلگرد بستر
رعایت اصول و ضوابط میلگرد بستر باعث افزایش مقاومت 70 درصدی در دیوارهای ساختمان خواهد شد. ضوابط اجرایی بدین صورت است که:
- برای اجرای میلگرد بستر از مفتولهای فولادی و میلگرد استفاده میشود. برای اتصال بهترِ میلگرد با ملات، معمولاً از میلگرد آجدار استفاده میشود.
- میلگردها به صورت یک جفت و به طول ثابت 3 متر، به طور موازی با هم و با فاصلۀ عرضی 5.5 تا 11 سانتیمتر از هم قرار داده میشوند.
- قطر مفتولها 3 میلیمتر و قطر آرماتوری که به عنوان آرماتور بستر استفاده میگردد، باید حدأقل 4 میلیمتر باشد.
- نصب میلگرد بستر به کمک بولت یا تفنگ مخصوص صورت میگیرد.
- در زمان نصب باید آنها را درون بست قرار داد.
- برای جلوگیری از خوردگی و فرسایش زود هنگام مفتولها، باید آنها را روی اندود گالوانیزه کرد.
- بعد از اجرای میلگرد بستر، سطح آنها با ملات پوشانده شود. پوشش ضخامت ملات 1.5 سانتیمتر پیشنهاد شده است.
تفاوتهای میلگرد بستر و وال پست در مقاومسازی دیوار
میلگرد بستر و وال پست دو روش مهم برای تقویت دیوار و جلوگیری از ترک یا ریزش آن در برابر نیروهای جانبی مثل زلزله هستند. هرچند هر دو عملکرد مشابهی دارند، اما از نظر نحوه اجرا، قیمت و مقاومت با یکدیگر تفاوتهایی دارند که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم:
میلگرد بستر از میلگردهایی با قطر حدود ۴ میلیمتر ساخته میشود و اجرای آن سادهتر و سریعتر از وال پست است. به دلیل نصب آسان و نیاز نداشتن به جوشکاری، زمان اجرای آن کمتر بوده و هزینه کمتری دارد. در مقابل، وال پست مقاومت کششی بالاتری دارد و برای اجرای آن معمولاً از نبشی و جوشکاری استفاده میشود.
در پروژههای ساختمانی، میلگرد وال پست کلافی برای یکپارچهسازی دیوار با اسکلت سازه بهکار میرود. این میلگردها با ایجاد درگیری مکانیکی میان دیوار و اسکلت، استحکام کلی ساختمان را افزایش میدهند. از همین رو اطلاع از قیمت میلگرد بستر برای برآورد دقیق هزینه اجرای وال پست ضروری است.
وال پستها بهعنوان تیر یا ستونهای تقویتی، وظیفه انتقال نیروهای ناشی از باد و زلزله از دیوار به اسکلت را بر عهده دارند و مانع تخریب دیوار میشوند. این قطعات در دو نوع قائم و افقی اجرا میشوند؛ نوع قائم زمانی به کار میرود که دهانه دیوار بزرگ بوده و نیاز به اتصال از تیر طبقه پایین به تیر طبقه بالا وجود دارد.
در سالهای اخیر، میلگرد بستر بهدلیل وزن کمتر، سرعت اجرای بالا، استحکام مناسب و انعطافپذیری بیشتر، جایگزینی محبوب برای وال پست شده است. بااینحال، انتخاب بین این دو روش به نوع سازه، شرایط پروژه و میزان مقاومت موردنیاز بستگی دارد. اگر در حال اجرای پروژه ساختمانی هستید، پیش از خرید حتماً از بهروزترین قیمت میلگرد بستر مطلع شوید تا انتخابی مقرونبهصرفه و فنی داشته باشید.
میلگرد بستر و وال پست دو روش برای ایمنسازی ساختمان
با توجه به مطالب ذکر شده میبینیم که وال پست در گذشته دارای کاربردهای فراونی برای کاهش خطر و نیروهای وارده بر ساختمان بوده است و در این قسمت به ذکر جزئیات به تشریح انواع وال پست، کاربرد آن، الزامات قانونی و اجرای آنها پرداختیم. در قسمت بعدی، به مطالعه میلگرد بستر، انواع آن و مشخصات و کاربرد و ضوابط پرداختیم و قسمت آخر را به ذکر تفاوت وال پست و میلگرد بستر تخصیص دادیم. میتوان گفت هر دوی این محصول باعث مستحکمتر شدن دیوار خواهند شد. اما امروزه با توجه به هزینههای بالای ساخت و ساز وهمچنین قویتر بودن میلگرد بستر، ترجیحا از این محصول استفاده میشود.
