تفاوت داربست با کفراژ و کاربردهای هر یک
اصلی‌ترین دلیل تفاوت داربست با کفراژ، ساختار هر یک می‌باشد؛ داربست و کفراژ دو تکنیک با ظاهر نسبتا مشابه هستند که در ساختمان‌سازی، مورداستفاده قرار می‌گیرند. این دو، سازه‌های موقت و کمکی هستند و در ساخت انواع ساختمان‌های مسکونی، پل، زیرگذر و غیره استفاده می‌شوند. البته، هدف از کاربرد هرکدام، متفاوت از دیگری است.
داربست، سازه‌ای موقتی است و به‌گونه‌ای طراحی شده است که می‌تواند، ضمن استحکام بالا، مقدار محدودی بار زنده را روی خود، نگه دارد. البته، مدت‌زمان تحمل بار نیز در داربست، محدود است. داربست معمولا بیرون از ساختمان استفاده می‌شود. همچنین، پس‌ازآنکه کار کارگران با داربست تمام شد، می‌توان آن را بلافاصله جمع‌آوری کرد.
در همین حال، کفراژ را می‌توان به‌عنوان پوشش موقت و یا دائمی، تحت عملیاتی به نام کفراژبندی استفاده کرد. هدف اصلی از به کار بردن کفراژ، حمایت از بتن مرطوب تا زمان شکل‌گیری نهایی آن است. به‌این‌ترتیب، کفراژ تا مدت‌زمان زیادی به‌عنوان بخشی از ساختمان، محسوب شده و سازه‌ای درون ساختمانی است.
در این مقاله، ضمن معرفی داربست و کفراژ، کاربردها، اجزاء و انواع هریک را شرح داده و درنهایت، تفاوت‌های آن‌ها را بیان می‌کنیم. درصورتی‌که به هر دلیل، قصد تکمیل اطلاعات خود در خصوص این دو سازه را دارید، این مقاله به شما کمک خواهد کرد.
داربست چیست
داربست، نوعی سازه موقتی است که برای دسترسی به اطراف ساختمان‌های با ارتفاع بیش از 1.5 متر، استفاده می‌شود. این سازه، بسیار نزدیک به دیوار نصب شده و به‌اندازه‌ای قوی است که کارگران با مصالح و ابزارآلات خود، می‌توانند به‌راحتی روی آن قرار بگیرند. همچنین، عرض این سازه باید به‌اندازه باشد که آزادی عمل لازم را برای نیروی انسانی، فراهم کند.
کاربرد اصلی داربست این است که کارگران می‌توانند به‌صورت ایستاده یا نشسته روی آن، عملیات موردنظر خود را روی دیوار اجرا کنند. همچنین، در صورت نیاز ساختمان به تعمیر یا تخریب نیز داربست در کنار دیوارهای آن، نصب می‌شود.
همچنین جهت خرید و مشاهده لیست قیمت روز لوله داربستی در سایت آهن‌آنلاین، وارد صفحه قیمت لوله داربست شوید.
اجزاء داربست
مهم‌ترین اجزاء تشکیل‌دهنده داربست موارد زیر هستند:
- • ستون‌های عمودی یا استانداردها
• لوله‌های افقی یا لجر
• لوله‌های عمود بر دیوار یا ترانزوم که استاندارد بیرونی را به دیوار یا به استاندارد داخلی داربست، متصل می‌کنند.
• مهاربندها که به‌صورت قطری در داربست نصب‌شده و از حرکت آن جلوگیری می‌کنند.
• گیره‌هایی که لبه دیوار و لوله‌های افقی داربست را به یکدیگر متصل می‌کنند.
• نگه‌دارنده‌هایی که روی دیوار خوابیده و بست‌ها را به یکدیگر محکم می‌کنند.
• بست تخته یا پوت‌لاگ برای اتصال ترانزوم به لجر
• تخته داربست که کارگران روی آن می‌ایستند یا می‌نشینند.
• انواع پله شیب‌دار یا عمودی
• انواع طناب و میخ، پیچ، بست، پل، مهره و غیره
انواع داربست
داربست، بسته به کاربردش، ارتفاع انواع مختلفی دارد که آن‌ها را در اینجا بررسی می‌کنیم. برای ساخت داربست از مصالحی مانند چوب، فولاد و آلومینیوم به‌عنوان لوله یا تیر استفاده می‌شود. درصورتی‌که از لوله‌های فلزی در ساخت داربست استفاده شود، معمولا قطر آن‌ها بین پنج تا شش سانتی‌متر خواهد بود. در داربست‌های ساخته‌شده از چوب نیز لوله‌های توپر چوب، تخته و خرک استفاده می‌شود.
داربست تکی یا آجرکاری
این داربست، یک چهارچوب واحد دارد که به‌موازات دیوار و به فاصله حدود 1.2 متری از آن قرار میگیرد. از این داربست، بیشتر به‌منظور آجرچینی دیوار استفاده می‌شود. داربست تکی را می‌توان با سوراخ کردن دیوار به آن متصل و محکم کرد. فاصله لوله‌های عمودی یا استانداردها در این داربست، بین دو تا 2.5 متر و فاصله لوله‌های افقی یا لجرها هم یک الی 1.5 متر است.
داربست دوبل
این داربست، شامل دو ردیف داربست تکی است که کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. در ساختمان‌هایی با نمای سنگی که امکان سوراخ کردن دیوار، به‌منظور محکم کردن داربست، وجود ندارد از داربست دوبل، استفاده می‌شود. داربست اول، به فاصله 20 الی 30 سانتی‌متری دیوار و داربست دوم به فاصله یک متری آن، قرار میگیرد. سپس، با استفاده از تیرهای عرضی یا ترانزوم، دو سازه به یکدیگر، متصل می‌شود.
داربست کنسول
از این داربست در مواقعی استفاده می‌شود که زمین منطقه برای حمایت از لوله‌های عمودی، ضعیف است و نیاز است که در قسمت بالایی دیوار ساختمان، عملیات ساختمانی انجام شود. در این داربست استانداردها با اتکا به مجموعه‌ای از سوزن‌ها در دیوار، محکم می‌شوند. برای محکم کردن سوزن‌ها از قبل، شکاف‌هایی در دیوار، ایجاد می‌شوند.
داربست معلق
داربست معلق، به‌منظور دسترسی به بخش‌هایی از دیوارهای یک ساختمان مرتفع، استفاده می‌شود. این داربست با زنجیرها و یا کابل‌های فولادی از سقف، آویزان شده و با استفاده از انواع قرقره و دیگر ماشین‌آلات به حرکت درمی‌آید. استفاده از داربست متحرک، مستلزم اطمینان از سلامتی همه بخش‌های آن است چراکه در صورت بروز حادثه، خطرات جانی در پی خواهد داشت. لازم به ذکر است که از این داربست، تنها برای کارهای جزئی، مانند نقاشی و تعمیرات دیوار استفاده می‌شود.
داربست تثبیت شده
ساختار این داربست به‌گونه‌ایست که خودش برای خودش، استحکام ایجاد می‌کند و نیازی به اتصال آن به زمین یا دیوار نیست. کار تثبیت کردن را تیرهای موربی انجام می‌دهند که دورتادور داربست، کارشده و به زمین، تکیه داده می‌شوند. داربست تثبیت شده، قابلیت تنظیم ارتفاع دارد. به‌منظور حفظ ایمنی، این داربست، حداکثر سه ردیف دارد که ارتفاع اولین ردیف آن از سطح زمین، حداکثر 4.5 متر است.
کفراژ چیست و چه کاربردی دارد
کفراژ که از آن به‌عنوان قالب نیز یاد می‌شود، سازه‌ای موقت است که به‌عنوان پایه‌ای برای قالب‌گیری بتن در انواع ستون، تیر، دال، پله و غیره استفاده می‌شود. در این قالب‌ها بتن می‌ریزند و سپس مدتی صبر می‌کنند که اصطلاحا خودش را بگیرد. کفراژ، کاربردی درون ساختمانی دارد و بیشتر برای ساختمان‌های چندطبقه، سازه‌های بزرگ شهری، سدسازی، پل‌سازی و موارد این‌چنینی ضرورت می‌یابد.
مهم‌ترین ویژگی‌های ساختاری لازم برای یک کفراژ مطمئن، شامل موارد زیر هستند:
- • مقاومت بالا در برابر بارهای مختلف، مانند بار مرده بتن و بار زنده و همچنین، بتن در حال ریخته شدن.
• ضد نشتی و ضد آب
• استحکام بالا و عدم انحراف در برابر فشار
• وزن سبک
• مقاومت در برابر شرایط جوی و تغییر حجم بتن
• مقاومت در برابر ضربه در هنگام ریختن بتن
کفراژ، به‌طور طبیعی، باید توان تحمل بار مرده‌ای به‌اندازه 2300 الی 2400 کیلوگرم در هر مترمربع را داشته باشد. همچنین، فشار استاتیکی که به یک کفراژ وارد می‌شود، به‌طور متوسط، برابر با 400 کیلوگرم بر مترمربع است.
کاربردهای کفراژ
همانطور که گفته شد، اصلی‌ترین کاربرد کفراژ، در بتن‌ریزی ساختمان است. به نصب پایه‌های کفراژ و قرار دادن قالب‌ها روی آن، کفراژبندی گفته می‌شود. این عملیات، باید به‌گونه‌ای انجام شود که قالب‌هایی که روی پایه‌ها قرار می‌گیرند، کاملا تراز باشند. در غیر این صورت، بتن، به‌صورت شیب‌دار خشک‌شده و اجرای سقف با مشکل مواجه خواهد شد. کفراژ بین ستون‌های ساختمان نصب می‌شود تا در مراحل بعد، بتوان تیر، ستون و سقف را با آرماتوربندی، به‌راحتی به یکدیگر متصل کرد. از دیگر کاربردهای کفراژ، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- • پایدار کردن نمای ساختمان
• انجام عملیات روی سقف ساختمان
• استفاده به‌عنوان حفاظ
• پی‌ریزی ساختمان
• ساخت غرفه‌های نمایشگاهی
اجزاء کفراژ
کفراژ نیز مانند داربست، شامل انواع لوله‌های افقی، عمودی و غیره است که پایه آن را تشکیل می‌دهند. قالب کفراژ، به شکل مکعب و از جنس‌های مختلفی است که در بخش بعدی، آن‌ها را بررسی می‌کنیم. بااین‌حال، جنس اسکلت کفراژ، به‌خصوص برای استفاده در پروژه‌های سنگین، عمدتا فلزی است. همچنین از انواع پین، گوه و نگه‌دارنده‌های T شکل، به‌منظور اتصال، نصب و سرهم‌بندی کفراژ استفاده می‌شود.
انواع کفراژ
کفراژ، بر اساس محل استفاده و جنس، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. جنس کفراژ، می‌تواند از چوب، فلز، فایبرگلاس یا سایر متریال‌های جدیدتر باشد. برخی از معروف‌ترین انواع کفراژ را در این بخش توضیح می‌دهیم.
کفراژ با قالب چوب
قالب این کفراژ از چوب نئوپان، ساخته می‌شود. وزن سبک آن، یکی از مزایای مهمش محسوب شده و برای پروژه‌های کوچک، مقرون‌به‌صرفه است. بااین‌حال در ساخت آن باید مواظب بود که درزهایش به‌خوبی گرفته شوند. درصورتی‌که بخش‌های سازنده قالب این کفراژ به‌خوبی به یکدیگر متصل نشده باشند، شاهد نشتی بتن از آن خواهیم بود.
توان تحمل وزن این کفراژ، نسبت به دیگر قالب‌ها کمتر است. همچنین، از آن نمی‌توان برای قالب‌گیری بتن‌آرمه استفاده کرد چراکه سطح زیرین آن، غیر هموار است.
کفراژ با قالب فلزی
کفراژ فلزی، سرعت اجرای بسیار بالاتری، نسبت به قالب‌های چوبی دارد. سطح صاف و صیقلی آن برای قالب‌گیری انواع بتن ازجمله بتن‌آرمه نیز مناسب است. همچنین، حمل، نصب و جمع‌آوری آن نیز راحت‌تر است. بااین‌حال، وزن سنگین و هزینه بالای آن سبب شده است که تنها برای پروژه‌های بزرگ، مقرون‌به‌صرفه باشد.
دیگر حسن کفراژ فلزی این است که برخلاف کفراژ چوبی، می‌توان ده‌ها بار از قالب‌های آن در پروژه‌های مختلف، استفاده کرد.
کفراژ با قالب پلاستیکی
در این نوع کفراژبندی، از قالب‌های پلاستیکی استفاده می‌شود. مقاومت صد درصد در برابر خوردگی، عدم نشتی و وزن سبک، ازجمله مزایای این قالب‌ها هستند. کفراژ پلاستیکی، همچنین در برابر تغییرات دمایی، عایق بوده و فشار اضافه‌ای بر بتن وارد نمی‌آورد. قالب‌های کفراژ پلاستیکی را نه به‌اندازه کفراژ فلزی اما به‌دفعات، می‌توان استفاده کرد.
کفراژ با قالب فایبرگلاس
از قالب‌های پلیمری یا فایبرگلاس در قالب‌بندی سقف و به‌منظور سبک کردن آن و پی‌های حجیم بتنی، استفاده می‌شود. سرعت اجرای بالا، اطمینان صددرصدی در خصوص نشتی، مقاومت بسیار زیاد و نفوذناپذیری از مزایای مهم این نوع کفراژ محسوب می‌شود.
کفراژ متحرک
از این کفراژ که بیشتر قالب‌های فلزی یا پلیمری دارد، عمدتا در پروژه‌های بزرگ، مانند ساخت تونل، لوله‌های آب، سیلوهای کارخانه‌ای و تاسیسات صنعتی استفاده می‌شود. درصورتی‌که در پروژه‌ای به بتن‌ریزی یکنواخت، نیاز باشد، باید از کفراژ متحرک استفاده کرد.
شرایط استفاده از کفراژ
نصب کفراژ، نیازمند رعایت اصولی است که مهم‌ترین آن‌ها، رعایت فاصله بین تیرهای عمودی است. این فاصله، باید حداکثر، سه متر باشد. در صورت عدم توجه به این نکته حیاتی، شاهد خسارات مالی و بعضا جانی شدیدی در پروژه خواهیم بود.
قالب‌های کفراژ نیز باید تا زمانی که بتن یا سیمان درون آن‌ها کاملا شکل بگیرد در محل خود، باقی بمانند. امری که به نوع مصالح، دمای هوا و شیوه بتن‌ریزی، بستگی دارد. درهرصورت، برداشتن زودهنگام کفراژ می‌تواند، زحمات بتن‌ریزی را هدر داده یا مقاومت فشاری بتن را کاهش دهد.
برداشتن کفراژ باید با دقت انجام شده و از برداشتن قالب‌های ستون‌ها و دیوارها شروع شود و پس از برداشتن قالب دال‌ها به‌تدریج، به سراغ برداشتن قالب قسمت‌های سنگین‌تر رفت.
کفراژبندی با قالب های ماندگار
پایه‌های این کفراژ، عموما بتنی و قالب‌های آن فلزی هستند و به‌عنوان عضوی از ساختار سازه، هیچ‌گاه برداشته نمی‌شوند. به‌این‌ترتیب، باید در خصوص دوام، نفوذناپذیری و عدم تغییر شکل آن‌ها اطمینان حاصل شود.
تفاوت کفراژ و داربست
تا به اینجا متوجه شدیم که کفراژ و داربست با وجود ظاهر نسبتا مشابه، کاربردی کاملا متفاوت دارند. کفراژ، اساسا کاربردی درون ساختمانی دارد. به‌جز کفراژهای کوچکی که برای نگهداری از نمای ساختمان استفاده می‌شوند، بیشتر به‌عنوان نگه‌دارنده قالب‌های بتنی، استفاده می‌شود. این در حالی است که داربست، بیشتر در بیرون از ساختمان و در کنار دیوارها و به‌منظور انجام عملیاتی مانند نقاشی، آجرچینی و غیره استفاده می‌شود.
در اینجا، برخی دیگر از موارد تفاوت داربست و کفراژ را شرح می‌دهیم.
نصب و جمع آوری
به‌طورکلی، نصب و همچنین، جمع‌آوری داربست، بسیار آسان‌تر از کفراژ است. در بستن کفراژ از بست‌ها و اتصالات بسیار قدرتمندتری، استفاده می‌شود و قطر لوله‌های آن نیز بسیار بیشتر است. همچنین، پس از پایان کار با داربست، می‌توان سریعا آن را جمع‌آوری کرد. این در حالی است که جمع‌آوری کفراژ، تنها پس از شکل گرفتن بتن به‌اندازه کافی، می‌تواند انجام شود.
حداقل زمان لازم برای باز کردن قالب‌های کفراژ، 36 ساعت پس از بتن‌ریزی عمودی است. پس‌ازآن نیز باید، مرحله‌به‌مرحله، بخش‌های مختلف کفراژ، طی یک بازه تقریبا یک‌ماهه، برداشته شوند.
متریال ساخت: از تفاوت داربست با کفراژ
درحالی‌که داربست را تنها می‌توان از چوب، فولاد و آلومینیوم ساخت، پایه‌های کفراژ و قالب‌های آن از چوب، تخته سه-لا، فولاد، ترکیب چوب و فولاد، بتن و بتن مسلح ساخته می‌شوند.
تحمل بار
بزرگ‌ترین تفاوت کفراژ و داربست، تحمل بار آن‌هاست. درحالی‌که داربست تنها برای تحمل وزن چند انسان، طراحی شده؛ کفراژ باید بتواند تا 2400 کیلوگرم بار را به‌طور مثال در پل‌های در حال ساخت، تحمل کند. این تفاوت، سبب شده است که این دو، خود نیز وزن و حجم متفاوتی داشته باشند. درحالی‌که داربست، عمدتا کوچک و حتی قابل‌حمل است؛ کفراژ، حجم و وزن زیادی داشته و حمل‌ونقل آن، بسیار مشکل است.
سخن آخر؛ کفراژ یا داربست؟
همانطور که اشاره شد، عمده تفاوت داربست با کفراژ در نوع کاربرد و ظاهر آن‌ها است همچنین کفراژ و داربست، هر دو از سازه‌های موقتی هستند که در ساختمان‌سازی استفاده می‌شوند. ظاهر هردوی آن‌ها که از لوله‌های فلزی یا تیرهای چوبی مشبک ساخته شده‌اند تا حدودی شبیه به هم است. بااین‌حال، کاربرد و دیگر ویژگی‌های آن‌ها بسیار متفاوت است.
داربست، سازه‌ای است که تنها در کنار ساختمان‌های شهری در حال ساخت و نه‌چندان بزرگ، یافت می‌شود. این سازه در کنار دیوار و با فاصله حداکثر 1.2 متری از آن نصب‌شده و به زمین یا خود دیوار، محکم می‌شود. داربست می‌تواند، چندین طبقه داشته باشد که کارگران با قرار گرفتن روی آن‌ها، اقدام به عملیات ساختمانی، مانند رنگ‌آمیزی، ترمیم دیوار و غیره می‌کنند.
در طرف دیگر، کفراژ قرار دارد که بیشتر در درون ساختمان و به‌منظور ایجاد پایه‌ای برای بتن‌ریزی در قالب‌های بتن، به‌ویژه برای سقف استفاده می‌شود. کاربرد کفراژ در ساخت‌وسازهای عظیم، مانند پل، تونل و زیرگذر نیز فراوان است. کفراژ از جنس‌های چوب، فلز، بتن و غیره ساخته می‌شود و نکته مهم در مورد قالب‌های آن این است که نباید به‌هیچ‌عنوان، بتن و دیگر مصالح از آن‌ها به بیرون، نفوذ کند.
برخلاف داربست، کفراژ، نصب و جمع‌آوری مشکل و پیچیده‌ای دارد. همانطور که در این مقاله گفتیم، این دو سازه، علاوه بر تفاوت ماهوی در کاربرد، ازنظر متریال مورداستفاده جهت ساخت، تحمل بار، نصب و جمع‌آوری نیز تفاوت‌های بسیاری با هم دارند.
