جدول استاندارد ورقهای فلزی کدام است؟
بعد از کشف فلز، انسان با ویژگی خاصی از فلز روبرو شد. او متوجه شد فلز را می‌تواند شکل بدهد و گسترده نماید. انسان با چکش فلز را مسطح کرد و از آن در موارد گوناگون بهره برد. یکی از اولین مصارف ورقهای فلزی، آسیاب‌های آبی بود. پره‌های آسیاب آبی باید از استحکام خوبی برخوردار می‌بودند، پس انسان ورقهای فلزی را بوجود آورد.
در اوایل قرن نوزده میلادی در ایالت متحده‌ی آمریکا از ورقهای فلزی در ساخت گنبد کلیساها استفاده می‌شد. زیبایی، سبکی و قابل حمل بودن ورقهای فلزی باعث شد بسیاری از مردم آمریکا به خرید ورقهای فلزی برای سقف خانه رو بیاورند. اما با شروع جنگ جهانی دوم عملا سقف‌های فلزی از رونق خارج شد. اما این دلیلی نشد که ورقهای فلزی دیگر استفاده نشود، بلکه استفاده از ورقهای فلزی روز به روز بیشتر شد و در صنعت بیشتر مورد استفاده قرار گرفت. ورقهای فلزی در صنایع مختلف استفاده می‌شوند.
بیشترین استفاده از ورق فلزی در صنایع خودروسازی است که از ورق برای ساختن بدنه اتومبیل استفاده می‌شود.صنایع کشتی‌سازی، نماهای ساختمانی، بدنه وسایلی چون یخچال، آبگرمکن و بعضی از کامپیوتر‌ها از ورق فلزی ساخته می‌شود. ورقهای فلزی در انواع مختلف ساخته می‌شوند که در این مقاله ما به استاندارد ورقهای فلزی خواهیم پرداخت و با آن‌ها آشنا خواهیم شد.
یکی از پارامترهای استاندارد ورقهای فلزی، نوع فولادی است که با آن ورق را می‌سازند و مورد دیگر که باید در ساخت ورقهای فلزی رعایت شود، ابعاد ورق فلزی مثل ورق آجدار و گالوانیزه است. این ابعاد معمولا در یک جدول وزنی نوشته می‌شود.
استاندارد ورقهای فلزی
ورق فلزی اساس تمامی مهندسی امروز است. پس باید برای یک ماده اولیه که قرار است در ساخت بسیاری از وسایل استفاده شود، استاندارد به شکل دقیق رعایت شود. استاندارد ورقهای فلزی از چند جهت مورد بررسی قرار می‌گیرد و یکی از استانداردهایی که در ورقهای فلزی رعایت می‌شود نوع فولادی است که با آن ورق را می‌سازند. برای ساخت ورقهای فلزی فولادها تحت دمای خاص گرما داده شده و مسطح می‌شود. استاندارد دیگری که باید در ساخت ورقهای فلزی رعایت شود ابعاد ورق فلزی است. این ابعاد در یک جدول وزنی نوشته می‌شود و معمولاً سازندگان، ورقهای فلزی را تحت آن ابعاد می‌سازند. استاندارد جدول وزنی تاثیر مستقیم در قیمت انواع ورق دارد برای همین توجه به این استاندارد معمولاً هم برای فروشنده و هم برای خریدار بسیار مهم است.
استاندارد ورق روغنی
نام دیگر ورق روغنی، ورق سرد است. این ورق در صنایع خودروسازی، ساختمانی و لوازم خانگی کاربرد دارد. دلیل این استفاده به شکل ظاهری و صیقل ورق روغنی برمی‌گردد. فرآیند ساختن ورق روغنی با نورد سرد است؛ به این صورت که ابتدا ورق سیاه با ضخامت بالا در نورد سرد قرار گرفته و بعد از کشش به ضخامت پایین‌تر تبدیل می‌گردد و ورق سرد یا ورق روغنی بعد از اتمام فرآیند نورد سرد ورق به دلیل جلوگیری از زنگ زدگی روغن‌کاری می‌شود.
ورقهای روغنی تولیدی بر اساس کیفیت به دو شکل تقسیم‌بندی می‌شود:
- ورق روغنی با کیفیت معمولی
- ورق روغنی با کیفیت کششی
ورق روغنی کیفیت معمولی
این نوع از ورق بدون ترک‌خوردگی و دارای سطحی صاف است و با استاندارد فولاد ST12 ساخته می‌شود. از جمله مزایای فولاد ST12 جوش‌پذیری خوب این نوع فولاد است.
ورق روغنی با کیفیت کششی
این نوع از ورق با دو نوع فولاد خاص به نام ST13 و ST14 ساخته می‌شود.فولاد ST13 خاصیت کششی داشته و برای شکل دادن به ورق بیشتر استفاده می‌شود. فولاد ST14 در پروسه ساخت و در هنگام اکسیژن زدایی توسط آلومینیوم اکسیژن زدایی انجام می‌شود. نوع ورق ST13 به ورق روغنی نیمه کشش و ورق ST14 به ورق فوق کشش معروف است. ورقهای روغنی که با فولاد ST14 ساخته می‌شود، معمولا شش ماه پس از تولید در خط مصرف نهایی استفاده می‌کنند؛ باتوجه با تاریخ انقضای مصرف، قیمت ورق روغنی در بازار می تواند متغییر باشد.
ورق روغنی نیز جدول استانداردی دارد که به شکل زیر تعریف می‌شود:
استاندارد ورق آجدار
ورق آجدار نوعی ورق فلزی است که روی آن با الگوهای خاصی شکل داده شده است. این اشکال در فرم‌های لوزی، ستاره و دایره است و بیشتر در کف آسانسور، پله‌های برقی، پل‌های عابر پیاده دیده می‌شود. ساخت ورقهای آجدار به شکل نورد گرم است. به این ترتیب که شمش‌های تختال در کوره‌های پیش گرم عبور کرده و با غلتک‌های مخصوص نورد می‌شوند. فرم‌دهی به ورق در انتهای خط اتفاق می‌افتد، زمانی که ورق در حال عبور از غلتک نورد است، یکی از غلتک‌ها روی ورق را شکل می‌دهد. به این ترتیب ورق آجدار تولید می‌شود. جنس ورقهای آجدار معمولاً فولادی، استیل و آلومینیوم است. ورقهای آجدار فولادی از فولاد ST37،ST52 و St44، ورقهای استیل از استیل 304 و ورقهای آجدار آلومینیوم از آلومینیوم T6-6061ساخته می‌شوند. در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر درباره این محصول می‌توانید به مقاله ورق آجدار چیست مراجعه کنید.
ورقهای آجدار یکی از مهم‌ترین ورق‌ها در صنایع ساختمان‌سازی است. قیمت ورق آجدار متفاوت است و بسته به نوع آلیاژ مصرفی تعیین می‌شود.
همه ورقهای آجدار در وزن ضخامت و طول استاندارد دارند که مطابق با جدول زیر است:
استاندارد ورق سیاه
هنگامی که در عملیات ذوب ورق در دمای بالا، رنگ ورق مات می‌شود، به این نوع ورق، ورق سیاه می‌گویند. ورق سیاه در صنایع ساختمانی، ساخت مخازن نفتی، کشتی‌سازی، خودروسازی و ساخت تانکر استفاده می‌شود. در ساخت ورق سیاه که به ورق گروه گرم نیز معروف است از فولادهایی در رنج ST37 تا ST52 استفاده می‌شود. فرآیند ساخت ورق سیاه به این صورت است که تختال ابتدا حرارت داده می‌شود، سپس فولاد حرارت داده شده از غلتک‌های نورد عبور داده می‌شود که سبب کاهش ضخامت و افزایش طول می‌شود. مجددا تختال تحت دمای ۱۲۸۰ درجه سانتی‌گراد قرار گرفته و بعد از گرم کردن، تختال با آب پوسته زدایی می‌شود که این عملیات سبب کاهش ضخامت ۷۵ درصدی ورق سیاه و افزایش عرض آن می‌شود. نورد خشن و پوسته‌زدایی دو مرحله نهایی ورق سیاه است که سبب می‌شود وزن ورق سیاه ضخامت ۱ تا ۴ میلی‌متر پیدا کند که قیمت ورق سیاه به این مشخصات بستگی دارد. در مارکت، دو نوع ورق سیاه مشاهده می‌شود:
- ورق سیاه صنعتی: در این مدل ورق استاندارد A516-GR، A516-GR، A283 و ST52 استفاده می‌شود. ورق سیاه صنعتی بیشتر در صنایع کشتی‌سازی و مخزن‌سازی استفاده می‌شود.
- ورق سیاه معمولی: در این مدل ورق از فولاد ST37 استفاده می‌شود. از ورق سیاه معمولی در صنایع ساختمانی و سوله‌سازی استفاده می‌شود.
ورق سیاه تولیدی به صورت شیت و یا رول به بازار وارد می‌شود که جدول استاندارد آن به شرح زیر است:
قیمت ورق سیاه، که یکی از پرمصرف ترین ورق های فولادی در بازار است، تحت تاثیر عوامل مختلفی دچار تغییر می شود و شما می توانید لیست نرخ برخی از انواع این مقطع را در زیر مشاهده کنید:
استاندارد ورق گالوانیزه
در بعضی از زمان‌ها برای جلوگیری از خوردگی ورق فولاد، ورق توسط فلز روی گالوانیک می‌شود. به فرآیند پوشاندن فلز اصلی توسط یک فلز محافظ گالوانیک گفته می‌شود. با توجه به تفاوت ترکیب گالوانیزه در کشورهای مختلف استانداردهای وزن ورق گالوانیزه نیز متفاوت است. در کشور آمریکا استاندارد ASTM A653، در اروپا استاندارد EN 10346 و در روسیه استاندارد GOST 14918 رعایت می‌شود که با توجه به استانداردهای مختلف نوع فولاد نیز متفاوت خواهد بود. برای همین ترکیب شیمیایی فولاد نیز متفاوت خواهد بود.
در استاندارد آمریکایی نوع فولاد با توجه به شکل‌پذیری ورق متفاوت است.
فولاد تجاری مارک CS، فولاد شکل‌پذیر FS، فولاد BHS، فولاد کشش عمیق DDS، فولاد کشش عمیق EDDS و فولاد ساختمانی SS است که بالغ بر ۴۰ یا ۵۰ مدل ترکیب شیمیایی مختلف برای این نوع آلیاژها نوشته شده است. به طور مثال در فولاد CS سه مدل مختلف A ،B و C وجود دارد که جدول آن به شرح زیر است:
اما در مورد جدول وزنی معمولا با توجه به کاربرد یکسان این فلز در صنعت، جدول وزنی ورق گالوانیزه یکسان خواهد بود.
استاندارد ورق آلومینیوم
ورق آلومینیوم ورقی بسیار سبک و با ضخامت بسیار باریک است. این ورق که در ضخامت‌های مختلف تولید می‌شود، گاه به اندازه یک ورق کاغذ ضخامت دارد. ورقهای آلومینیومی انواع مختلف دارد که عبارت است از:
- ورقهای آجدار
- ورقهای الکترواستاتیک
- ورقهای ذوزنقه‌ای
- ورقهای آلومینیوم رنگی
- ورقهای آلومینیوم کامپوزیتی
- ورقهای امباس
ورقهای آلومینیومی به طور کل از انعطاف بسیار بالا، خم‌پذیری و شکل‌پذیری برخوردارند. وزن ورقهای آلومینیوم بسیار سبک است. ورق آلومینیومی براق و در برابر خوردگی بسیار مقاوم است؛ به همین خاطر قیمت ورق آلومینیوم به آلیاژهای مختلف آن وابسته است.
ورقهای آلومینیومی در 8 گروه مختلف قرار می‌گیرند که از گروه ۱۰۰۰ تا ۸۰۰۰ متفاوت است. آلومینیوم‌های خالص تجاری در گروه ۱۰۰۰ طبقه‌بندی می‌شوند اما بقیه گروه‌ها یعنی گروه ۲۰۰۰ تا ۸۰۰۰ به ورقهای آلومینیومی آلیاژی اختصاص دارند. در بازار ایران گروه‌های ۱۰۰۰ تا ۷۰۰۰ موجود است و دو ورق آلومینیومی که در ایران بیش از ورق‌ها کاربرد دارند عبارتند از ورق 6061 و 7075.
استاندارد مکانیکی ورق 6061 بر حسب نوع عملیات حرارتی با توجه به جدول زیر است:
جدول استاندارد وزنی ورق آلومینیوم به شرح زیر است؛ باتوجه به این جدول، قیمت ورق آلومینیوم رنگی نیز به وزن و ضخامت آن وابسته است.
استاندارد ورق رنگی
در بعضی از صنایع لازم است که ورقهای فلزی رنگ شوند و بعد مورد استفاده قرار گیرند. مثلا در ساخت شیروانی‌ها استفاده از ورق رنگی جلوه‌ی خاصی به ساختمان می‌دهد. طرح‌هایی مثل شیروانی، شادولاین، ذوزنقه و کرکره‌ای نوعی از ورقهای رنگی است. ورقهای رنگی معمولاً ورقهای گالوانیزه هستند که برای این نوع از ورق ابتدا ناخالصی‌ها و چربی‌های ورق گرفته می‌شود و سپس ورق برس‌کاری انجام می‌گیرد. در مرحله برس‌کاری ورق فلزی صاف و یکنواخت می‌شود، سپس با آب شستشو داده و بعد از خشک شدن ابتدا یک لایه رنگ پایه روی ورق پاشیده می‌شود. زمانی که رنگ پایه خشک شد ورق با رنگی مانند پلی‌استر یا پلی اورتا رنگ می‌شود. در مرحله آخر ورق در کوره پخته می‌شود. ورقهای رنگی استاندارد مشخصی ندارند زیرا بیشتر بر اساس سفارش مشتری ساخته می‌شود. تنها ابعاد استاندارد این ورق ۱۰۰ در ۲۰۰ است، البته بعضی از کارخانه‌ها استاندارد زیر را رعایت می‌نمایند.
استاندارد ورق اسیدشویی
همانطور که از اسم اسیدشویی پیدا است، زمانی که ورق توسط فرآیند نورد گرم تولید می‌شود و ناخالصی‌های ورق با استفاده از اسید کلردیدریک پاک می‌گردد، اسیدشویی انجام می‌گیرد. عمده مصرف ورق اسیدشور شده در صنعت اتومبیل‌سازی است. ورقهای مورد استفاده در خودروسازی باید مقاوم باشند پس لازم است نوع ورق به‌گونه‌ای انتخاب شود که در برابر خوردگی مقاومت نماید. ورقهای اسیدشور شده بسته به نوع مصرف آن از استانداردهای متفاوتی دارند.
استاندارد جدول وزنی ورق اسیدشویی به شرح زیر است:
ضخامت ورق های فولادی موجود در بازار
قبل از آشنایی با ضخامت ورقهای فولادی، باید با روش‌های تولید این ورق‌ها آشنا شویم. ورق‌ها به دو شیوه نورد گرم و سرد تولید می‌شود که تفاوت اصلی این دو در نوع عملیاتی تولید است و باعث به وجود آمدن تفاوت در مشخصات فیزیکی و رفتاری محصول می‌شود. به همین خاطر، نوع تولید محصول تأثیر مستقیمی بر روی میزان ضخامت ورقهای فولادی دارد. به طور معمول استاندارد در نظر گرفته شده برای ساخت هر ورق فولادی متفاوت است و مقیاس واحدی برای در نظر گرفتن ضخامت واحد ورقهای فولادی وجود ندارد. شما می‌توانید برای آشنایی با هر کدام از این محصولات به مقاله معرفی انواع ورق فولادی سرد و گرم مراجعه کنید
کلام پایانی
همانطور که مشاهده شد ورقهای فلزی انواع مختلف داشته و از ورق‌ها در صنایع استفاده‌های متفاوت می‌شود. یکی از استفاده‌های ورق فلزی در ساختمان‌سازی است. اما در چه قسمتی از ساختمان ورقهای فلزی کاربرد دارد. این ورق‌ها بر اساس چه استانداردی باید استفاده شود. بسیاری از ساختمان‌های بزرگ امروزه در نمای ساختمان از ورق استیل و فلزی استفاده می‌نمایند. آیا این استفاده صحیح است؟ برای ما از مصارف ورقهای فلزی بنویسید. اگر به‌عنوان یک فعال صنعت ساختمان در این صنعت حضور دارید از نحوه استفاده از ورق استیل و سایر انواع این محصول در ساختمان بنویسید.
