وال پست چیست و چه نقشی در مقاومت سازه دارد؟

در ساخت‌وسازهای مدرن، به‌ویژه در مناطق پرخطر، وال پست (Wall Post) دیگر یک انتخاب اختیاری نیست؛ بلکه یک ضرورت مهندسی برای حفظ ایمنی و پایداری سازه محسوب می‌شود. این المان حیاتی وظیفه دارد دیوارهای غیرسازه‌ای را به اسکلت اصلی ساختمان متصل کند تا دربرابر نیروهای جانبی مخرب مانند زلزله و باد، از خود مقاومت نشان دهند. اهمیت وال پست در سازه تا حدی است که رعایت نکات اجرای آن، مطابق با الزامات استاندارد ۲۸۰۰، برای اخذ پایان کار الزامی است. در این مقاله به بررسی والپست و نقش کلیدی آن در مقاومت سازه می‌پردازیم.

وال پست چیست؟

والپست (وادار) یکی از اجزای مهم در اجرای دیوارهای پیرامونی و داخلی است که با هدف افزایش پایداری دیوار دربرابر زلزله و باد به‌کار می‌رود. این عضو فولادی، نقش تقویت‌کننده و مهارکننده دیوار را دارد و کمک می‌کند دیوارهای غیرباربر به‌صورت مطمئن به اسکلت ساختمان متصل شوند تا در هنگام لرزش، واژگونی و خسارت کاهش پیدا کند. 

میانقاب‌ها همان دیواره‌هایی هستند که بسته به نوع اتصالشان به سازه، در گروه‌های مختلف قرار می‌گیرند و عملکردشان در ایمنی سازه بسیار مهم است. استفاده از والپست به‌خصوص در مناطق زلزله‌خیز ایران اهمیت بیشتری دارد، چون با تقسیم و کنترل نیروهای جانبی وارد بر دیوار، شدت ترک‌خوردگی و آسیب را کمتر می‌کند و سطح ایمنی ساختمان را بالاتر می‌برد.

ضرورت اجرای والپست

وال پست به صورت کلاف در طول‌های مشخص به عنوان نگهدارنده دیوار عمل می‌کند و استفاده از آن سبب یکپارچه عمل کردن دیوار می‌شود، به همین دلیل در صورت به کار بردن آن، مقاومت دیوارها افزایش می‌یابد.

اجرای این المان در کشور ما پیشینه دیرینه نداشته و نزدیک به یک دهه است که استفاده از آن رایج شده است، اما با این حال در بسیاری از سازه‌ها هنوز اجرای این روش صورت نمی‌گیرد و یا در صورت اجرا شدن شاهد مشکلاتی در پیاده‌سازی آن هستیم. در اجرای این روش استفاده از نبشی بسیار رایج بوده بنابراین قیمت نبشی تاثیر بسزایی در قیمت تمام شده این پروژه خواهد داشت، اگر قصد دارید از به‌روزترین نوسانات نبشی آشنا شوید به لینک فوق مراجعه کنید.

از دید مهندسین سازه، المان‌های اساسی که سبب سالم ماندن سازه می‌شود؛ ستون، سقف و تیرها هستند. زلزله‌های اخیر در کشور سبب گردیده تا در ساخت سازه‌ها بیشتر به فکر پایداری ساختمان‌ها باشند و آسیب‌های اقتصادی و جانی وارد شده را تا حد امکان جبران کنند، اینجاست که به ضرورت استفاده از این روش در سازه پی خواهید برد. زیرا در صورت وقوع حوادث غیرطبیعی، در صورت سالم ماندن المان‌های اصلی و  آسیب رسیدن به المان‌های غیراصلی عملکرد سازه زیر سوال می‌رود و پایداری ساختمان با خطر مواجه خواهد شد.

بررسی انواع وال پست

این المان، از نظر شکل ظاهری به دو صورت قائم و افقی در دیوارها مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیاده سازی این روش به صورت افقی باعث درگیری دیوار با اسکلت سازه خواهد گردید درنتیجه باعث استحکام دیوار می‌شود. والپست‌های قائم در صورتی که دهانه بزرگ است مورد استفاده قرار می‌گیرند، که اینکار با جوش تیر طبقه پایین به جوش طبقه بالا در قسمت دهانه صورت می‌پذیرد. 

این روش به دو صورت عمودی و افقی قابلیت پیاده سازی را دارند با مصالح فولادی مختلف قابلیت اجرا دارند که به برخی از آن‌ها در این قسمت اشاره خواهیم کرد.

• اجرا با انکر بولت و نبشی‌کشی
• اجرا با تسمه دور ستون
• مهار دیوار با کمک میلگرد در داخل کف و ستون‌های مجاور

اجرای وال پست به چه صورتی است؟

برای اجرای این روش معمولاً از پروفیل‌هایی مانند ناودانی، قوطی، نبشی و مصالح فولادی استفاده می‌کنند. در صورتی که اگر وال پست از نبشی ساخته شود، یکپارچگی دیوار و انتقال بار وارد شده بر دیوار بهتر از والپست ساخته شده با قوطی عمل می‌کند. البته در بسیاری از موارد از ناودانی برای ساخت این المان استفاده می‌شود که برای مشاهده قیمت ناودانی و محاسبه اجرای این نوع از سازه‌ها توسط این پروفیل می‌توانید به صفحه مربوط به این محصول مراجعه کنید. در ادامه مراحل اجرای این روش را در سازه‌های بتنی، فلزی و سوله مورد بررسی قرار می‌دهیم.

• اجرای وال پست در سازه بتنی

در اسکلت‌های بتنی، استفاده از آجر فشاری در دیوار می‌تواند ریسک آسیب‌دیدگی را افزایش دهد؛ به همین دلیل اجرای این المان اهمیت زیادی دارد. برای اجرای والپست در سازه بتنی، ابتدا محل دقیق وادارها مشخص می‌شود و ورق‌های اتصال در سقف و کف نصب می‌گردد. هنگام دیوارچینی باید محل این مقطع خالی بماند تا بعد از اتمام دیوار، میلگردها (معمولاً ۴ میلگرد) به ورق‌ها جوش داده شوند؛ سپس با بستن میلگردها، قالب‌بندی انجام شده و با بتن‌ریزی، والپست هم‌ضخامت دیوار شکل می‌گیرد.

• اجرای وال پست در اسکلت فلزی

امروزه اکثراً از اسکلت‌های فلزی در ساخت ساختمان‌ها استفاده می‌کنند، به همین دلیل به کار بردن این روش، برای عملکرد صحیح سازه امری ضروری و مهم است. اجرای این روش در اسکلت فلزی مانند اجرای وال پست در سازه بتنی است، با این تفاوت که این المان با جوشکاری به ستون و تیر متصل می‌گردد.

• اجرای وال پست در سوله

استفاده از والپست از جایگاه ویژه‌ای در سوله‌ها برخوردار است؛  عدم اجرای این روش در سوله بسیار خطرناک است. به کار بردن این روش در سازه علاوه بر یکپارچگی بین دیوارها و سازه،  باعث کوچک شدن دهانه‌ها می‌شود، در اینصورت تحمل بارهای جانبی وارده بر دیوار آسان‌تر خواهد گردید. سوله‌ها از وزن کمی برخوردار هستند به همین دلیل از مقاطع فولادی سنگین‌تری در پیاده سازی این المان استفاده می‌کنند. توجه داشته باشید که این روش در  سازه‌ها معمولاً به عنوان ستونک در سازه‌ها عمل می‌کنند. اگر قصد دارید با تفاوت وال پست و میلگرد بستر آشنا بشید، کافیست به لینک این مقاله در آهن آنلاین مراجعه کنید.

• اجرای وال پست در دیوار هبلکس

دیوار هبلکس نوعی شیوه پیاده سازی دیوار می‌باشد. مصالح استفاده شده در این نوع از دیوار بتن متخلخل است، که ویژگی‌های منحصر بفردی دارد که از جمله می‌توان به وزن پایین، اجرای راحت و عایق‌بندی خوب حرارتی و صوتی اشاره کرد. با به کار گیری این روش از خرابی دیوارها در زمان حوادث طبیعی می‌توانیم خودداری کنیم و زیان‌های جانی و مالی وارد شده را به حداکثر برسانیم.

نحوه اجرای وال پست دیوارهای خارجی

اگر دیوار پیرامونی از نوع ۳D Panel باشد، به نظر می‌آید برای اجرای این روش به مهارت خاصی نیاز نداشته باشیم؛ زیرا حضور میلگردهای اطراف دیوار، خیال ما را از این بابت راحت نموده‌اند. حال اگر دیوار از نوع آجری (سفال و فشاری) باشد می‌توانیم از نبشی‌کشی استفاده کنیم. قبل از بتن‌ریزی درون ستون‌ها، پلیت‌هایی قرار دهید که برای جوش نبشی‌ها به ما کمک می‌کنند. اما اگر به هر دلیلی فراموش کنند که پلیت‌ها را در ستون‌ها قرار دهند، می‌بایست به‌گونه‌ای کارآمد اقدامات مناسبی جهت اتصال نبشی‌ها به ستون‌ها انجام شود.

یکی از این راه‌ها استفاده از تفنگ است (پلیت را روی ستون قرار می‌دهند، سپس با تفنگ‌های میخکوب آنها را به ستون متصل می‌کنند)، راه حل دیگر استفاده از تسمه در محیط ستون بتنی است.

سپس نبشی‌ها را باید به‌گونه‌ای قرار داد که مقطع دیوار درون نبشی‌ها قرار بگیرد. میلگردهای طولی را به میلگردهای عرضی جوش می‌دهند و میلگردهای طولی را به نبشی جوش می‌دهند. برای مشاهده جدول وزن نبشی در سایزهای مختلف می‌توانید به صفحه مربوطه مراجعه فرمایید.

چه اشتباهات رایجی در پیاده سازی وال پست وجود دارد؟

در اجرای والپست، گاهی برای پایین آوردن هزینه‌ها یا به‌دلیل کم‌تجربگی، خطاهایی رخ می‌دهد که می‌تواند عملکرد این سیستم را به‌طور جدی تضعیف کند. بخش زیادی از این اشتباهات در مرحله اجرا و توسط پیمانکار اتفاق می‌افتد و نتیجه آن، کاهش ایمنی دیوار در برابر زلزله و باد است. برای جلوگیری از دوباره‌کاری و هزینه‌های پنهان، بهتر است این موارد رایج را بشناسید:

• استفاده از میلگرد به‌جای نبشی در اجرای کلاف افقی
• حذف یا اجرای ناقص نبشی‌کشی پشت‌به‌پشت در وادارهای قائم و افقی
• کم‌کاری در اتصالات و جوشکاری
• بی‌توجهی به فاصله‌گذاری و محل درست نصب والپست نسبت به دیوار و اسکلت

قوانین ملی ساختمان در رابطه با استفاده از والپست در ساختمان

در مقرارت ملی ساختمان برای وال پست نیز قوانینی وضع شده است، که در اجرای آن باید به کار گرفته شود. در ادامه به برخی از این قوانین اشاره خواهیم کرد.

• در سازه‌ها در تمامی بازشوها باید از این المان استفاده شود.
• حداکثر ارتفاع مجاز برای تیغه‌ها (جداگرها) و دیوارهای غیرسازه‌ای، ۵/۳ متر است و اگر این ارتفاع بیشتر از مقدار گفته شده باشد، برای مهار آن از این المان استفاده می‌کنند.
• حداقل میزان عرض در نظر گرفته شده برای دیوارهای غیرسازه‌ای نباید از ۳۰/۱ متر کمتر باشد.
• لبه‌های قائم تیغه‌ها باید به یک دیوار عمود، یک تیغه دیگر یا والپست اتصال داشته باشد و به هیچ عنوان نباید آزاد باشد.

قیمت پیاده سازی والپست چقدر است؟

اجرای وال پست معمولاً هزینه زیادی ندارد، اما می‌تواند نقش قابل‌توجهی در افزایش ایمنی سازه و کاهش خسارت‌های مالی و جانی داشته باشد؛ به همین دلیل در سال‌های اخیر توجه طراحان و مهندسان سازه به آن بیشتر شده است. در مجموع، قیمت نهایی اجرای والپست به عوامل مختلفی مثل مقدار و نوع متریال مصرفی ازجمله قیمت نبشی و پلیت‌های فولادی و همچنین دستمزد اجرا و شرایط کارگاهی بستگی دارد. علاوهبر‌این، نوع سازه (بتنی یا فلزی)، ارتفاع دیوار و جزئیات اتصالات نیز می‌تواند هزینه را کم‌وزیاد کند.

وال پست؛ تضمین‌کننده ایمنی سازه در برابر حوادث

درنهایت، وال پست نه تنها یک المان فنی در ساخت‌وساز، بلکه یک تضمین‌کننده حیاتی برای ایمنی سازه محسوب می‌شود. با‌توجه‌به اهمیت این المان در افزایش مقاومت سازه در برابر حوادث طبیعی و غیرطبیعی، استفاده صحیح از آن در ساختمان‌ها، ضامن بقا و ایمنی ساکنان خواهد بود. بنابراین، هرچند که والپست یک عضو هزینه‌بر در پروژه به شمار می‌رود، اما کارکرد آن در حفظ جان و مال افراد، این هزینه را به یک سرمایه‌گذاری ضروری و حیاتی تبدیل می‌کند.