لرزه گیر یا ارتعاش گیر چیست؟

لرزه گیر یا ضد ارتعاش تجهیزات دینامیکی موجود در خط لوله از جمله پمپ، کمپرسور، فن، توربین و.. به علت حرکت داخلی لرزش‌هایی را به خط لوله اعمال می‌کنند که این لرزشها باعث ایجاد سروصدا و استهلاک زودرس خط لوله و سایر قطعات و مشکلات متعدد دیگری می‌شوند. استفاده از لرزه گیرهای لاستیکی یکی از روشهای جلوگیری از انتقال لرزش‌های به‌وجود آمده به سایر قسمت‎‌های خط می‌باشد. یکی از کاربردهای بسیار رایج لرزه گیرهای لاستیکی در قسمت Suction و Discharge پمپ‌ها است که علاوه بر جذب لرزش‌های موجود، قابلیت حذف ضربات قوچ و شوک‎‌های به وجود آمده را دارند از کاربردهای دیگر لرزه گیرهای لاستیکی حذف حرکات ناشی از تغییرات ناشی از تغییرات ابعادی خطوط می‌باشد. در ادامه به صورت کامل به بررسی و آشنایی با لرزه‌گیر یا ضد ارتعاش می‌پردازیم.

لرزه گیر یا ضد ارتعاش چیست؟

لرزه‌گیرها نقش مهمی در حفظ پایداری تجهیزات صنعتی ایفا می‌کنند. این قطعات در سیستم‌های لوله‌کشی، به‌ویژه در کنار پمپ‌ها، کمپرسورها، چیلرها و فن‌ها، به کار گرفته می‌شوند تا از انتقال ارتعاشات، تنش‌های ناگهانی و صداهای مزاحم به سایر بخش‌ها جلوگیری کنند.

با استفاده از لرزه‌گیرها، حرکات ناخواسته تجهیزات کاهش می‌یابد و نوساناتی که بر اثر تغییرات فشار و دما درون لوله‌ها ایجاد می‌شوند، کنترل می‌شوند. این کار نه‌تنها عملکرد سیستم را بهبود می‌بخشد، بلکه از استهلاک زودرس تجهیزات و خطوط لوله جلوگیری کرده و طول عمر آن‌ها را افزایش می‌دهد.

در فرآیندهای صنعتی به دلایلی نظیر افزایش ناگهانی دما و فشار یا سرعت زیاد حرکت سیال، نوساناتی به وجود می‌آید که باعث حرکت‌های طولی و عرضی در تجهیزات صنعتی و عناصر آن‌ها می‌شود. درواقع، ارتعاش نوعی نوسان مکانیکی حول یک ناحیه تعادل است که حرکت آن به صورت ناهموار تصادفی یا تکرار شونده صورت می‌گیرد.

لرزه نیز باعث به حرکت درآمدن اجزای دستگاه‌های صنعتی می‌شود. برای جلوگیری از لرزش و ارتعاش در عملیات صنعتی از لرزه گیر یا ضد ارتعاش استفاده می‌کنند. لرزه گیر یا ضد ارتعاش در دسته تجهیزات مکانیکی قرار دارد و آن را در انواع لوله، فن‌ها، توربین‌ها، کمپرسورها، سانتریفیوژها و... نصب می‌کنند. این تجهیزات مکانیکی باعث توقف حرکت‌های لرزشی می‌شوند یا آن را به صورت قابل‌ توجهی کاهش می‌دهند.

کاربرد لرزه گیر یا ضدارتعاش

کاربرد لرزه گیر یا ضد ارتعاش تا حد زیادی به نوع آن بستگی دارد. برای مثال، لرزه گیرهای پلاستیکی در بخش‌های مختلف پمپ با هدف رفع لرزش‌های آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. آن‌ها علاوه بر حل مشکل لرزش دستگاه به کنترل ضربات قوچ و شوک‌های به وجود آمده نیز کمک می‌کنند.

همچنین، لرزه گیرهای پلاستیکی را می‌توان در قسمت‌های مستعد خوردگی بدون نگرانی از آسیب دیدنشان نصب کرد؛ اما برای نواحی با دما و فشار بالا مناسب نیستند. در چنین شرایطی، باید به سراغ لرزه گیرهای فلزی رفت. بنابراین، موارد مصرف لرزه گیر یا ضدارتعاش بسته به نوع آن متفاوت است. در ادامه با انواع لرزه گیرها آشنا خواهید شد.

انواع لرزه گیر

لرزه‌گیرها انواع مختلفی دارند که بسته به شرایط عملیاتی، نوع سیال و میزان ارتعاشات انتخاب می‌شوند. هر کدام از این لرزه‌گیرها ویژگی‌های خاصی دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• لرزه گیر فلزی

لرزه گیر فلزی تاثیر زیادی بر کاهش لرزش و ارتعاشات سیستم می‌گذارد. همچنین، با توجه به اینکه از آلیاژ فلزات ساخته شده است می‌تواند تغییرات مربوط به ارتعاشات را برطرف کند. انقباض و انبساط ناشی از درجه حرارت و فشار نیز با کمک لرزه گیر‌های فلزی کاهش می‌یابد.

• لرزه گیر پلاستیکی

لرزه گیر پلاستیکی همان‌طور که از نامش پیداست، با متریال پلاستیکی ساخته شده است و انعطاف‌پذیری مطلوبی دارد. این لرزه گیر با هدف کاهش یا رفع کامل شوک‌های ناگهانی و همین‌طور، جذب ارتعاشات مختلف در خطوط لوله به کار گرفته می‌شود.

• لرزه گیر آکاردئونی

لرزه گیر آکاردئونی با هدف به حداقل رساندن ارتعاشات زاویه‌ای، محوری و جانبی در خطوط لوله قرار می‌گیرد. این لرزه گیر دارای مقاومت بالایی در برابر دما و فشار است و انواع مختلفی دارد. مدل‌های مختلف اتصالات آن عبارتند از اتصالات منفرد، دوتایی، لولایی، نوسانی، گاردانی و... .

دلیل به وجود آمده لرزه یا ارتعاش

لرزه یا ارتعاش به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. درواقع، تجهیزات مختلفی میان خطوط لوله‌های ساختمانی تعبیه شده است. تجهیزاتی مانند پمپ، کمپرسور و... در خطوط لوله‌کشی قرار می‌گیرند که آن‌ها حرکت‌های داخلی ناخواسته‌ای را ایجاد می‌کنند؛ این حرکات شبیه لرزش‌های کوچک و بزرگ زلزله است. لرزش‌های ناشی از این حرکات نیز صدای زیادی تولید می‌کنند و آسایش حاکم بر محیط را از بین می‌برند. به این ترتیب، لرزه یا ارتعاش معمولا در تجهیزات صنعتی اتفاق می‌افتد که عملی ناخوشایند است و باید جلوی آن گرفته شود.