شیرهای یکطرفه check valves
ولوهای یکطرفه check valves برای جلوگیری از بازگشت سیال در یک سیستم پایپینگ در نظر گرفته می شوند. این نوع از شیرآلات توسط جریان سیال در لاین‌ها عمل می کنند.فشار سیال عبوری از درون لاین باعث بازشدن ولو گردیده و هرگونه برگشت سیال باعث بسته شدن ولو خواهد شد. دلایل استفاده از آنها در صنعت و وسائل خانگی به شرح زیر است.
- در منازل: روی ورودی آب را به طرف ساختمان قرار می دهند که در صورت قطع آب مقدار آبی که در وسایل خانگی و داخل لوله ها ذخیره شده به لوله اصلی باز نگردد. بر روی لوله ورودی آب گرمکن ها قرار می دهند که بر اثر قطع آب و یاشکستن لوله در داخل ساختمان آب ذخیره شده در مخزن آب گرمکن خالی نشود زیرا ممکن است کوره به کار ادامه دهد و باعث سوختن آب گرمکن گردد.
- در پالایشگاه‌ها: شیر یکطرفه را روی لوله خروجی تلمبه قرار می دهند که پس از انتقال مقدار لازم مواد نفتی و بستن تلمبه یا خاموش شدن اضطراری تلمبه مواد ارسال شده نتواند برگردد زیرا در اثر برگشت علاوه بر هدر رفتن انرژی مصرف شده برای ارسال آن ممکن است طرف دریافت کننده مواد را نیز با کمبود فوری مواجه سازد از این مهمتر ممکن است فشار مایع برگشتی که از همان مسیر رفته معکوس شود و در نتیجه تلمبه گریز از مرکز را با سرعت فزاینده بچرخاند و سرعت آنقدر زیاد شود که تلمبه داغ شده از کار بیفتد و حتی منفجر شود.
طرز کار آنها به این صورت است که فشار مایع یا گاز دریچه شیر را بلند می‌کند و باعث عبور مایع یا گاز می‌شود تا زمانی‌که فشار زیر دریچه بیشتر از فشار روی آن باشد شیر باز می ماند و عبور مایع یا گاز ادامه می‌یابد اگر به هر علتی فشار زیر دریچه کمتر از فشار روی آن شود وزن خود دریچه و فشار موادی که قصد برگشتن دارند باعث بسته شدن شیر و جلوگیری از برگشت مواد می شود.
انواع شیر یکطرفه check valves
شیرهای یکطرفه یا چک ولوها (Check Valves) نوعی از تجهیزات صنعتی هستند که برای جلوگیری از بازگشت جریان سیال در سیستم‌های لوله‌کشی به‌کار می‌روند. این شیرها به‌صورت خودکار عمل کرده و تنها در یک جهت اجازه عبور سیال را می‌دهند. انواع مختلفی از چک ولوها طراحی شده‌اند که هرکدام بسته به شرایط کاری، نوع سیال و فشار موردنظر، کاربردهای خاص خود را دارند. برخی از متداول‌ترین انواع شیرهای یکطرفه عبارت‌اند از:
- شیر یکطرفه توپی (Ball Check Valve): دارای یک توپ متحرک در مسیر سیال است که در اثر فشار باز و بسته می‌شود.
- شیر یکطرفه لولایی (Swing Check Valve): با یک دیسک لولایی کار می‌کند و در جریان‌های با دبی بالا مناسب است.
- شیر یکطرفه دیسکی مایل (Tilting Disk Check Valve): برای کاهش ضربه قوچ و جریان‌های متلاطم استفاده می‌شود.
- شیر یکطرفه عمودی (Vertical Lift Check Valve): در سیستم‌های عمودی که جریان از پایین به بالا حرکت می‌کند، کاربرد دارد.
- شیر یکطرفه دروازه‌ای (Stop Check Valve): علاوه بر جلوگیری از برگشت سیال، امکان مسدود کردن کامل جریان را نیز فراهم می‌کند.
انتخاب نوع مناسب چک ولو به عواملی همچون فشار، دما، نوع سیال و نیاز عملیاتی سیستم بستگی دارد.
