گریتینگ چیست و انواع آن
یکی از سازه‌های صنعتی که معمولا در صنایع مختلف در کفپوش و به عنوان فیلتر استفاده می‌شود، گریتینگ است. گریتینگ در معنای لغوی مشبک است اما معادل دقیق به عنوان یک محصول صنعتی ندارد و عموما به همین نام شناخته شده است. این شبکه فلزی و غیر فلزی بر اساس اجزا تشکیل‌دهنده که اصلی‌ترین آن‌ها تسمه و میلگرد است، ظاهر، جنس و... به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که هر کدام بالتبع کاربردهای مختص خود را دارند که در ادامه در این رابطه صحبت خواهیم کرد.
گریتینگ (grating) در واقع صفحه مشبکی است که در دو جنس فلزی و غیر فلزی با وزن سبک تولید می‌شود. جنس آن معمولا فولاد یا کامپوزیت است و اجزا آن بسته به کاربرد و خواص خواسته شده از میلگرد به عنوان رابط، تسمه به عنوان باربر و قاب به صورت شبکه‌های مستطیلی، مربعی، مثلثی و... تشکیل می‌شود.
گریتینگ چیست؟
گریتینگ (grating) در واقع صفحه مشبکی است که در دو جنس فلزی و غیر فلزی با وزن سبک تولید می‌شود. جنس آن معمولا فولاد یا کامپوزیت است و اجزا آن بسته به کاربرد و خواص خواسته شده از میلگرد به عنوان رابط، تسمه به عنوان باربر و قاب به صورت شبکه‌های مستطیلی، مربعی، مثلثی و... تشکیل می‌شود. علت وجود و تولید این محصول صنعتی، به خاصیت استحکام بالا در مقابل وزن کم و مشبکی بودن آن برمی‌گردد که در کاربردهای مختلف نقش فیلتر هوا و نور را در کنار تحمل بار بر عهده می‌گیرد. قیمت گریتینگ بر اساس متغییرهایی مثل وزن ، جنس، شکل هندسی، مشخصات فنی و نوع پوشش آن تعیین می‌گردد. گفتنی است که پس از ساخت با روش دستی یا الکتروفورج، پوششش را با توجه به نیاز خاصیت مقاومت به خوردگی در اکثر کاربردهای آن، به صورت گالوانیزه است.
نمایی از گریتینگ و اجزا آنانواع گریتینگ
گریتینگ بر اساس پارامترهای متفاوت جنس، ظاهر و ساختار به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند.
طبقه‌بندی بر اساس جنس
همانطور که مختصرا اشاره شد گریتینگ از نظر جنس معمولا دو دسته فلزی و کامپوزیتی دارد، گریتینگ فلزی از آلومینیوم، چدن، فولاد (معمولا آلیاژ ST37) در دو حالت گالوانیزه گرم و سرد و استنلس استیل تولید می‌شود. نوع کامپوزیتی هم عموما از نوع فایبرگلاس است که در آن رزین پلیمری با الیاف شیشه تقویت می‌شود.
طبقه‌بندی براساس ساختار و اجزا تشکیل دهنده
این دسته‌بندی به انتخاب و تولید اجزا تشکیل‌دهنده گریتینگ بر می‌گردد و چهار دسته اصلی دارد:
- گریتینگ تسمه در تسمه: در این نوع گریتینگ تسمه باربردار یا عرضی با تسمه رابط یا طولی به هم متصل شده و شبکه اصلی را تشکیل می‌دهند. قابل توجه است که این نوع به علت استحکام بالا در صنایع سبک و سنگیین کاربرد دارد.
- گریتینگ تسمه در نیم‌تسمه: نیم تسمه در واقع همان تسمه رابط (طولی) است اما با این تفاوت که ابعاد آن برای دستیابی به وزن کم‌تر، کاهش پیدا کرده است. این حالت همچنان استحکام خوبی دارد اما برای کاربردهایی که ناچار به تحمل وزن خیلی سنگین است توصیه نمی‌شود.
- گریتینگ تسمه در میلگرد: برای ساخت شبکه به جای تسمه از میلگرد ساده یا آجدار در محور طولی استفاده می‌شود و این کار موجب کاهش وزن آن در مقایسه با دو نوع قبلی است.
- گریتینگ تسمه در چهارپهلو تابیده: در این گریتینگ رابط به جای تسمه و میلگرد پروفیل چهارپهلو با ابعاد یکسان و مشخص است.
تقسیم‌بندی گریتینگ بر اساس ظاهر
گریتینگ بر اساس ظاهر که کاربرد و روش تولید متفاوت دارند به سه گروه یا اصطلاح معروف شناخته شده‌اند:
- گریتینگ اسلات: گریتینگی است که شبکه آن از سوراخ‌های موازی یا نرده‌ای تشکیل شده است.
- گریتینگ پانچ: به گریتینگی که شبکه آن از پانچ شدن سوراخ‌های مربعی و دایره‌ای تشکیل می‌شود، گفته می‌شود.
- گریتینگ مشبک: گریتینگی است که سوراخ‌هایش به صورت مستطیل و مربع است و تنها از تسمه و نیم‌تسمه برای رابط استفاده می‌شود.
تقسیم‌بندی گیریتینگ بر اساس مقاومت وزنی استاندارد بین المللی EN1433 اروپایی
با توجه به این که استحکام و وزن گریتینگ در کاربردهای آن برای تحمل بار اهمیت دارد و وزن آن با پارامترهایی مثل ضخامت، طول و جنس اجزای تشکبل دهنده آن تعیین می‌شود، استاندارد اروپایی این محصول صنعتی را در چند کلاس پرکاربرد زیر تقسیم کرده است:
- کلاس A15: گریتینگ‌های تهیه شده با این کلاس قابلیت تحمل یک و نیم تن به ازای هر محور خودرو دارند و معمولا برای فضاهای با تردد عابرین پیاده مناسب است. فضاهایی مثل محوطه‌های بدون تردد اتومبیل، آشپزخانه‌های صنعتی، استخر، موتورخانه و …
- کلاس B125: از این کلاس در کف پارکینگ‌ها، شروع و انتهای سطح شیب‌دار (رمپ) پارکینگ‌های خصوصی، کف کارخانه‌ها و سایر فضاهای مشابه که اتومبیل‌های سبک تردد دارند، می‌توان استفاده نمود و گریتینگ این کلاس قابلیت حمل بار تا ۱۲/۵ تن به ازای هر محور خودرو را دارد.
- کلاس C250: این کلاس مناسب فضاهای شهری، به عنوان جایگزین نهرهای روسی و یا شروع و انتهای سطح شیب‌دار پارکینگ‌های عمومی با تردد بالاست. همچنین در کف سوله‌هایی که ماشین آلات سنگین تردد دارند نیز می‌توان از این کلاس وزنی استفاده نمود. این کلاس قابلیت حمل بار تا ۲۵/۵ تن به ازای هر محور خودرو را دارد.
- کلاس F900: این کلاس در کاربردهای خاصی مثل کف فرودگاه‌ها استفاده می‌شود و قابلیت تحمل بار تا ۹۰ تن را دارد.
در ادامه به معرفی چند گریتینگ معروف و پرکاربرد در صنعت که در دسته‌بندی‌های بالا قرار می‌گیرند، می‌پردازیم ولی قبل از آن نیاز است تا به پوشش‌دهی پرداخته شود.
پوشش شبکه فلزی و غیر فلزی
پوشش‌دهی برای انواع گریتینگ فلزی به سه حالت با استفاده از رنگ، پلی اتیلن و گالوانیزه گرم انجام می‌گیرد.
• پوشش با رنگ از همه ارزان‌تر است و ضخامت کمتری دارد. البته گاهی ابتدا عملیات پوشش گالوانیزه گرم انجام می‌شود و سپس برای زیبایی بیشتر از رنگ هم روی آن استفاده می‌کنند.
• پوشش پلی اتیلن سبک به جهت مقاومت در برابر خوردگی و عایق کردن در مقابل جریان الکتریسیته استفاده می‌شود. همچنین در برابر رطوبت عایق مناسب و متوسط ضخامت این پوشش ۷۰۰ میکرون است.
• پوشش گالوانیزه گرم در صنایع پتروشیمی و کشتی‌سازی بیشترین کاربرد را دارد و برای ایجاد مقاومت به زنگ زدگی ایجاد می‌گردد. همچنین ظاهر آن با این نوع روکش زیباتر می‌باشد.گاهی اوقات برای صنعت شهرسازی دیده شده است که گریتینگ‌های مورد نیاز را در پارکینگ‌ها و حتی راه پله‌ها با گالوانیزه گرم پوشش می‌دهند. گریتینگ گالوانیزه با متوسط ضخامت ۸۰ میکرون بر اساس استاندارد ASTM A132 در کارگاه‌ها به علت این که امکان تابیدگی در حین گالوانیزه وجود دارد، قلاب‌های ویژه‌ای برای گالوانیزه تعبیه می‌کنند.
نمایی از گریتینگ با پوشش رنگگریتینگ گالوانیزه
طبق توضیحاتی که داده شد، گریتینگ گالوانیزه شبکه‌ای است که برای افزایش مقاومت به خوردگی، رطوبت، ضربه، خراش و ایجاد زیبایی، به وسیله عنصر روی، پوشش گالوانیزه گرم ایجاد می‌شود. این نوع شبکه فلزی از تسمه در تسمه، تسمه در نیم‌تسمه و تسمه در میلگرد ساخته می‌شود. البته باید توجه شود که ساخت آن با استفاده از ورق گالوانیزه انجام نمی‌شود چون در مراحل ساخت به علت ایجاد جوش بدتر موجب خوردگی و مشکلات می‌شود، پس با آن را در روی مذاب بعد از ساخت غوطه‌ور می‌کنند.
نمایی از گالوانیزاسیون گریتینگ
گریتینگ آلومینیوم
آلومینیوم به علت وجود خواص منحصر به فرد خود به عنوان یکی از پرکاربردترین مواد در صنعت استفاده می‌گردد. جرم حجمی پایین، نسبت مقاومت بالا به وزن آن، مقاومت در برابر خوردگی تحت شرایط مختلف جوی و محیط و غیره، آلومینیوم را به عنوان یک انتخاب مناسب جهت ساخت صفحات مشبک گریتینگ تبدیل کرده است.
همچنین به علت وجود قابلیت بازیافت، سازگار با محیط زیست بوده و حتی ضایعات آلومینیوم از ارزش مادی بالایی برخوردار است. آلومینیوم دوام بالایی داشته و می‌توان سال‌ها بدون وجود نشانی از خوردگی یا پوسیدگی از آن استفاده کرد. از دیگر خصوصیات آن، غیر سمی بودن است که با جذب حداقل باکتری و ذرات آلوده، آن را به عنوان یک گزینه مناسب برای ساخت گریتینگ دریچه‌ها و کانال‌های فاضلاب و تصفیه خانه‌ها تبدیل کرده است.
از دیگر کاربردهای گریتینگ آلومینیوم، سکوهای حفاری دریایی، صنایع شیمیایی، کارخانه‌های کاغذسازی، صنعت گردشگری و زیباسازی شهر، معماری و ساختمان‌سازی است.
نمایی از گریتینگ آلومینیوم
گریتینگ فایبرگلاس
همانطور که اشاره شد برای کاربردهای خاص و با مقاومت بالا می‌توان به جای گریتینگ‌های فلزی از نوع کامپوزیتی که مشهورترین آن فایبرگلاس است، استفاده کرد. گریتینگ فایبرگلاس به علت وجود الیاف شیشه به عنوان تقویت‌کننده دارای استحکام بسیار بالایی در مقابل بارهای ضربه‌ای بوده، همچنین در برابر اسید، آتش‌سوزی، سرما، گرما و خوردگی مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد. فایده دیگر این گریتینگ، عایق بودن آن در برابر الکتریسته می باشد.
از بیشترین کاربردهای گریتینگ کامپوزیتی، صنایع غذایی، برق و الکترونیک، کارخانه ها و آزمایشگاه‌های شیمیایی، خطوط گالوانیزه فلزات و ... را می‌توان نام برد.
گریتینگ استنلس استیل
گاهی شرایط کاربردی نیازمند به تولید نوعی گریتینگ است که نسبت به شرایط جوی، رطوبت، محیط اسیدی و خوردنده مقاومت خوبی داشته باشد که این کار تنها با گالوانیزاسیون حل نمی‌شود، پس نوع دیگری از آن به نام گریتینگ استنلس استیل ساخته می‌شود که معمولا از فولاد گرید ۳۰۴ برای تولید اجزای آن استفاده می‌کنند. جالب توجه است که این محصول در انواع تسمه باربر در کنار تسمه، نیم‌تسمه و میلگرد رابط وجود دارد.
جهت تولید راه‌پله‌های فلزی از کف پله گریتینگ و پاگردهای استنلس استیل استفاده می‌توان استفاده کرد. از دیگر کاربردهای شبکه فولاد ضد زنگ در صنایع غذایی، شیمیایی، داروسازی، پتروشیمی و... است.
نمایی از گریتینگ استنلس استیل
کاربردهای گریتینگ
از موارد استفاده گریتینگ می‌توان به استفاده در مخازن نفت و گاز، سکوهای نفتی، کشتی‌سازی، راه‌پله‌های فرار، پله‌های اسپیرال (گردان)، سازه‌های فلزی، دریچه‌های کانال و... اشاره کرد که در ادامه به کاربردهای ان به تفکیک صنعت آشنا خواهیم شد.
- استفاده در صنعت پتروشیمی برای کفپوش، پله‌های سازه‌های شرکت‌های پتروشیمی، کف پوش دور مخازن پتروشیمی و پله‌های اسپیرال به علت نیاز به گریتینگ در پالایشگاه های نفت، سازه‌های فولادی، سکوهای نفتی و مخازن نفت و گاز
- در صنعت کشتی سازی به علت عبوردهی نور، هوا و آب برای کفپوش در بعضی نواحی کشتی
- در صنایع غذایی برای روکش دریچه های فاضلاب کف کارخانه به علت عبور و مرور مداوم لیفتراک در محیط کارخانه استفاده از گریتینگ های مستحکم و با ضخامت تسمه بالا یا فایبرگلاس نیاز است.
- در صنعت ساختمان به علت الزامی بودن ایجاد پله فرار در ساختمان‌های مرتفع، ایمنی و هزینه کم از آن برای کفپوش و سازه فولادی استفاده می‌شود.
- در پل‌سازی برای افزایش ایمنی و استحکام آن
- در شهرداری برای دریچه‌های فاضلاب شهری (معمولا از جنس فولاد ST37 و یا CK45 به عنوان پرکاربردترین گریتینگ‌های تولیدی در شهرسازی)
نمایی از گریتینگ در سکوی نفتی
جمع‌بندی
در این مقاله در رابطه با چیستی گریتینگ، جنس‌های مختلف آن، شکل ظاهری، مقاومت وزنی، انواع معروف و متداول آن و کاربرد در صنایع متفاوت صحبت شد. این محصول حاصل پیوند نیاز صنعت به کفپوش، فیلتر گریتینگی و... با صنایع فولادی، پلیمری و تولید کامپوزیت است، پس امیدواریم برای فعال این صنعت اطلاعات مفیدی ارائه شده باشد.
