ریل فولادی و دسته‌بندی‌های آن بر اساس کاربرد
ریل‌های اولیه که از جنس چوب بودند از تنه‌ی درخت ساخته می‌شدند. تا قبل از سال ۱۷۶۰ از چوب‌های بلوط برای ساخت ریل‌ها استفاده می‌کردند. برای افزایش استحکام این ریل‌ها، بر روی آن‌ها نوارهای نازک چدن نصب می‌شد و هدف از استفاده ریل‌های با جنس چدن افزایش استحکام و کاهش اصطکاک بود. استفاده از این تسمه‌ها مشکلاتی داشت که می‌توان به جدا شدن آن‌ها از چوب اشاره نمود. سال‌ها بعد ریل چدنی به طول ۸ کیلومتر برای حمل ذغال سنگ به کار گرفته شد و بعد از آن ریل‌های تاج‌دار اختراع گردید، جنس این ریل‌ها از چدن بود که به دلیل شکل خاص این ریل‌ها به آن ریل گرده ماهی نیز می‌گفتند این ریل‌ها مقاومت کمی داشتند و سریع می‌شکستند. استفاده از این ریل‌ها ادامه پیدا کرد تا اینکه دستگاه‌های نورد اختراع شد. با اختراع این دستگاه‌ها ریل‌های طویل از جنس آهن ساخته شد. اولین ریل فولادی در سال ۱۸۵۷ در شهر دربی میدلند انگلستان ساخته شد. تاریخچه راه‌آهن را به صورت خلاصه برای شما مطرح کردیم تا دیدی از موضوعاتی که در ادامه مطرح خواهد شد، داشته باشید.
در این مطلب به بررسی این موارد پرداخته‌ایم: ریل فولادی چیست، دسته‌بندی ریل‌ها بر اساس کاربرد، میزان ریل مصرفی سالانه در خطوط ریلی در ایران.
ریل فولادی با هدف تحمل و هدایت بار در کاربردهایی مثل راه آهن و قطار، مسیر حرکت جرثقیل و واگن و درب‌های کشویی مورد استفاده قرار می‌گیرد و علاوه بر فولاد CK45 و CK55، چهارپهلو و تسمه ST37 و ST52 نیز برای ساخت ریل فولادی بسته به کاربرد، استفاده می‌شود.
ریل فولادی چیست؟
ریل فولادی پس از آن که عملیات نورد بر روی این ریل‌ها صورت گرفت، دو قطعه موازی با سطح مقطع معین و طول بلند که بین آن‌ها ریل‌بندهایی به صورت عمودی قرار دارد، تشکیل می‌دهد که معمولا به علت نیاز به مقاومت به سایش از جنس CK45 و CK55 است و در راه آهن و متروها مورد استفاده قرار می‌گیرد. ریل فولادی با هدف تحمل و هدایت بار در کاربردهایی مثل راه آهن و قطار، مسیر حرکت جرثقیل و واگن و درب‌های کشویی مورد استفاده قرار می‌گیرد و علاوه بر فولاد CK45 و CK55، چهارپهلو و تسمه ST37 و ST52 نیز برای ساخت ریل فولادی بسته به کاربرد، استفاده می‌شود.
معرفی فولاد CK45
میزان کربن به کار رفته شده در این فولاد در حد متوسط (بین ۰/۴ تا ۰/۵) است. از خصوصیات این فولاد پرکاربرد می‌توان به استحکام کششی مناسب آن اشاره نمود. دمای فولاد آستنیته شدن این فولاد بین ۸۲۰ تا ۸۵۵ درجه سانتی‌گراد است. از کاربردهای این فولاد می‌توان به استفاده از آن در ساخت چرخ‌دنده‌ها، محورها و غلتک‌ها اشاره نمود.
وظیفه اصلی ریل‌های فولادی هدایت و تحمل بار است. فولادهایی که برای ساخت ریل‌ها استفاده می‌شود از سطح مقطع و شکل هندسی خاصی برخوردارند. هدف از ساختار خاص در نظر گرفته شده برای ریل بدین منظور می‌باشد که بتواند وزن وارد شده از سوی بار را تحمل نماید و اصطکاک کمی برای حرکت بار مدنظر ایجاد نماید تا مانع از حرکت نشود.
نمایی از کارخانه‌ی تولید ریل فولادی
دسته‌بندی ریل‌ها بر اساس کاربرد
- ریل‌های راه آهن یا Rail Road در تیپ‌های R، UIC، P و S
- ریل‌های جرثقیلی یا Crain Rail در تیپ‌های MRS، CR، QC، KP
- ریل‌های معدنی در تیپ‌های JIS، S، R موجود
ریل‌های R و S به عنوان بیشترین نوع مصرفی ریل راه آهن و معدن
برای شناسایی ریل‌های R و S که خرید و فروش آن‌ها نسبت به بقیه موارد بالاتر است، از یک عدد دو رقمی در کنار حرف معرف استاندارد استفاده می‌شود که مقدار جرم ریل به ازای یک متر طول از آن است و نشان‌دهنده استحکام و تحمل ریل فولادی است. این ریل‌ها که بیشتر برای مترو یا قطار درون‌شهری و حمل و نقل برون‌شهری مورد استفاده قرار می‌گیرند، دارای سطح مقطع مشابه اما ابعاد متفاوت هستنند. با توجه به این که سطح مقطع ریل معمولا از کف، ارتفاع، بال، تاج و قوس‌های آن تشکیل می‌شود، ریل‌های R و S در این ابعاد با توجه به کاربرد و تحمل بار خواسته شده متفاوت‌اند و البته گاهی از آلیاژهای متفاوتی از فولاد ساخته می‌شوند.
میزان ریل مصرفی سالانه در خطوط ریلی در ایران
میزان ریل مصرفی در ایران وابسته به ساخت خطوط ریلی جدید و یا ترمیم یا تعمیر خطوط ریلی قدیمی است. بیشترین پروفیل‌های مصرفی در ساخت خطوط راه آهن در ایران از نوع UIC54 و UIC60 است. این پروفیل وزنی معادل با ۶۰ کیلوگرم دارد. بنابراین به منظور ریل‌گذاری برای هر کیلومتر ۱۲۰ تن ریل مورد نیاز است. تاکنون خطوط ریلی مورد نیاز ایران معمولا از کشورهایی مانند هند، روسیه، اتریش و چین تامین می‌شد. خطوط ریلی که در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد طولی معادل بر ۹ هزار کیلومتر دارند که بر اساس برآوردهای انجام شده این میزان در چند سال اخیر به ۲۵ هزار کیلومتر خواهد رسید. از سویی طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده باید در سال، ۱۳۳۳ کیلومتر خط راه آهن ساخته شود و ۳۰۰ کیلومتر از خطوط ریلی قدیمی نیز نیاز به بازسازی دارد.
جمع‌بندی
در این مطلب به بررسی تاریخچه ریل‌های فولادی، وظیفه‌ای که بر عهده دارند و انواع آن‌ها بر اساس کاربردی که دارند، پرداخته‌ایم. اگر در این زمینه فعالیت می‌کنید و یا اطلاعاتی در رابطه با این موضوع دارید می‌توانید از طریق کامنت با ما و دوستان به اشتراک بذارید
