مهم‌ترین گریدهای ورق روغنی و ویژگی‌های هرکدام
ورق روغنی در واقع ورق‌هایی هستند که با تکنولوژی نورد سرد تولید می‌شوند. در این فرآیند ورق‌ها با ضخامت بالا از طریق نورد به ضخامت‌های پایین‌تر تبدیل می‌شوند و بدین ترتیب کیفیت ظاهری ورق‌های نوردشده بسیار عالی بوده و در مواردی که ورق جزیی از ظاهر جسم است، از آن استفاده می‌شود. ورق‌های روغنی به واسطه مقاومت و استحکام فشاری بالا مصارف ساختمانی بسیاری دارند؛ به همین دلیل صنعت‌گران برای بررسی کامل قیمت انواع ورق روغنی، نیازمند شناخت آن‌ها از نظر روش تولید، عناصر به‌کار رفته، ابعاد و شکل ظاهری هستند تا بتوانند برای کاربرد موردنظر خود بهینه‌ترین تصمیم را بگیرند.
در این مقاله سعی شده تا در رابطه با انواع ورق روغنی که بر اساس ترکیبات و پارامترهای متفاوت تولید، به سه دسته اصلی تقسیم شده‌اند، اطلاعاتی ارائه گردد تا کمک کار افراد شود. نام ورق‌های روغنی در جدول براساس استاندارد DIN آلمان، ترکیبی از عدد که به معنای حداقل استحکام کششی ورق و نشانه ST، مختصر شده Stahl (فولاد به زبان آلمانی) است.
ورق روغنی نوعی محصولات فولادی است که با روش نورد سرد تولید و برای استفاده به بازار عرضه می‌شود. این محصول مقاومت و استحکام فشاری بالایی داشته و کاربردهای بسیاری در صنایع مختلف دارد. با شناخت انواع مختلف ورق روغنی، ویژگی‌ها و کاربردهای هرکدام، همچنین درصد عناصر به کار رفته در آن‌ها بهتر می‌توان در مورد خرید تصمیم گرفت.
مشخصات ورق روغنی ST12، ویژگی‌ها و کاربردهای آن
برای این محصول که به «ورق روغنی کششی یا معمولی» معروف است، با توجه به خواص مکانیکی سه گرید معرفی شده در جدول، نقطه تسلیم (معیار تشخیص حد الاستیک ماده و شروع رفتار پلاستیک)، بازه استحکام کششی (270_410 مگاپاسکال) و درصد کشیدگی مقدار بیشتری دارد و این مسئله باعث شده تا در کاربردهایی که به استحکام بالاتری نسبت به سایر ورق‌های روغنی نیاز است، مورد توجه قرار بگیرد و می‌توان ادعا کرد که پرمصرف‌تر از بقیه است.
یکی از علل این خواص در این استاندارد از ورق روغنی را می‌توان درصد عناصر استفاده شده برای آلیاژ فولاد آن دانست که همان‌طور که از شکل پایین مشخص است، در مقایسه با گریدهای دیگر حداکثر مقدار کربن و منگنز استفاده شده بیشتر است و از آنجایی که کربن استحکام فولاد را بالا می‌برد، پس استحکام نشان داده شده دور از انتظار نیست. از طرف دیگر عملیات‌هایی مانند پرداخت، برش، جوشکاری و... موجب رها شدن تنش از محصولات حاصل از نورد سرد می‌شود که این موجب شده تا این محصول نسبت به گریدهای دیگر، کار سخت شده و استحکام کششی بهتری نشان بدهد.
برخی از ویژگی‌های دیگر ST12شامل موارد زیر است:
- سطح صاف و روغنی
- سطح پرداخت شده و با تحمل بالاتر نسبت به محصولات نورد گرم
ورق روغنیکاربردهای ST12:
- صنعت ساختمان سازی و عمران
- پل‌سازی
- کانتینر سازی
- کشتی سازی
- اتومبیل سازی
- پوسته کوره
- بشقاب مخازن تحت فشار
- قطعات الکتریکی
و ...
ورق روغنی ST13 و مصارف آن در صنایع مختلف
این گرید به ورق نیمه‌کششی یا نیمه کشسانی معروف است؛ با توجه به جدول استحکام کششی (۲۷۰_۳۷۰ مگاپاسکال) و نقطه تسلیم پایین‌تری نسبت به ST12 دارد که مهم‌ترین علت آن را می‌توان تفاوت در ترکیب عناصر به کار رفته به طوری که درصد کربن و منگنز در آن پایین‌تر از ST12 است و می‌دانیم که کربن موجب افزایش استحکام می‌شود، دانست.
برخی از ویژگی‌های دیگر ST13 شامل موارد زیر است:
- سطح صاف و روغنی
- سطح پرداخت شده و با تحمل بالاتر نسبت به محصولات نورد گرم
- خاصیت جوشکاری
کاربردهای ST13:
- سازه‌های صنعتی و ساختمانی مستلزم به پرسکاری باعمق کم
- صنعت خودروسازی برای ساخت قطعات آن مانند قطعه گلگیر
- در ساخت لوام خانگی و اداری
ورق روغنی ST14 و کاربردهای این محصول
گرید ST14 به ورق روغنی فوق کشش نیز شناخته شده‌ا‌ست، علت آن کشش بسیار بالا و یا به عبارتی مقاومت کششی (270_350 مگاپاسکال) پایین نسبت به دو گرید قبلی است؛ در نتیجه این ورق با توجه به درصد عناصر نشان داده شده در تصویر زیر، دارای ساختار نرم است.
برخی از ویژگی‌های دیگر ST14 شامل موارد زیر است:
- سطح صاف و روغنی
- سطح پرداخت شده و با تحمل بالاتر نسبت به محصولات نورد گرم
- قابلیت جوشکاری
کاربردهای ST14:
- سازه‌های صنعتی و ساختمانی مستلزم به پرسکاری باعمق زیاد
- خودروسازی (بیشترین کاربرد نسبت به دو مورد قبل) مثلا برای تولید فیلتر خودرو
- صنایع ساخت لوازم خانگی مثل لباسشویی
ورق روغنی
در کنار این سه گرید معروف و پر مصرف، استانداردهای دیگر با خواص متفاوت نیز وجود دارد که بسته به کاربرد مورد نظر می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند؛ به عنوان مثال برای خاصیت لعاب‌پذیری گرید EK2 استفاده می‌شود و برای ضدسایش بودن QSTE، که هرکدام عناصر و تولید خاص خود را دارند.
جمع‌بندی
در این مقاله سعی شد تا در مورد گریدهای مطرح ST12، ST13 و ST14 در دسته ورق‌های روغنی اطلاعات کافی در اختیار فعالان و خریداران این حوزه قرار بگیرد، زیرا قیمت ورق روغنی برای هر کدام از این گریدها متفاوت است و افراد می‌توانند با استفاده از این اطلاعات، به طور مثال با توجه به اینکه اندازه استحکام کششی مدنظرشان که در ورق‌های روغنی ST12 و ST13 و ST14 به ترتیب کاهش می‌یابد، تصمیم بگیرند که برای کاربردی که می‌خواهند کدام مناسب‌تر است. البته علاوه بر خواص مکانیکی ورق‌ها پارامترهای دیگر برای بررسی ورق‌های روغنی مثل ضخامت و حتی مقایسه آن‌ها با ورق‌های سیاه و گالوانیزه که روش تولید متفاوتی دارند نیز وجود دارد. در مقاله زیر می‌توان بیشتر در مورد ورق روغنی اطلاعات کسب نمود.
