میلگرد خرک و کاربرد آن
میلگردها انواع مختلفی دارند که یکی از پرکاربردترین آن‌ها برای ایجاد حد فاصل، میلگرد خرک است. از میلگرد خرک در آماتوربندی فونداسیون استفاده می‌شود و کاربرد سازه‌ای ندارد. به طور کلی از میلگرد خرک برای پایدارسازی و استحکام بخشیدن به مش فوقانی فوندانسیون استفاده می‌شود.
همان طور که می‌دانید به سازه‌ها نیروهای کششی و فشاری زیادی وارد می‌شود. برای اینکه سازه مستحکم باشد باید در برابر این نیروها مقاومت داشته باشد. برای داشتن مقاومت، بتن مورد استفاده در سازه‌ها به تنهایی کافی نیست، از این رو برای استحکام بیشتر در ساختار ساختما‌ن‌ها علاوه بر بتن از میلگرد نیز استفاده می‌شود. به ترکیب بتن و میلگرد بتن مسلح می‌گویند.
حال آیا برای شما هم سوال است که میلگرد خرک چیست؟ همچنین میلگرد خرک چه کاربردی دارد؟ در این مطلب در مورد آرماتور خرک و کاربرد میلگرد خرک اطلاعات مفیدی در اختیار شما قرار می‌دهیم تا به سوالات و ابهامات شما پاسخ دهیم با ما همراه باشید.
همچنین جهت خرید میلگرد یا اطلاع از آخرین قیمت میلگرد در انواع سایزها می‌توانید به بخش قیمت میلگرد آهن آنلاین مراجعه فرمایید.
میلگرد خرک چیست
خرک چیست؟ معمولا برای اجرای فوندانسیون بعد از اجرای مش زیرین، برای ایجاد حد فاصله بین مش بالایی و مش زیرین، میلگرد خرک اجرا می‌شود. میلگرد خرک به شکل عمودی روی مش زیرین فونداسیون قرار می‌گیرد. آرماتور خرک به‌گونه‌ای طراحی شده است که در قسمت بالایی آن مش فوقانی قرار می‌گیرد و در قسمت پایین آن دو پاشنه در خلاف جهت هم قرار دارند که روی مش زیرین قرار می‌گیرد. اما دقیقاً کاربرد خرک چیست؟ برای چه منظور از آن‌ها استفاده می‌شود؟
کاربرد میلگرد خرک
حال نوبت به بیان کاربرد میلگرد خرک رسیده است. همان طور که پیش‌تر گفتیم میلگرد خرک کاربرد سازه‌ای ندارد و فقط برای حد فاصل مش بالایی و پایینی استفاده می‌شود. با کمک آرماتور خرک مش بالایی تا قبل از بتن‌ریزی مستحکم و پایدار می‌ماند.
از دیگر کاربرد میلگرد خرک ، استفاده بیشتر در نواحی که میلگرد تقویتی زیاد می‌باشد و باید فواصل میلگردهای خرک را کم کرد. اگر خرکها را روی بتن مگر قرار دهید امکان دارد رطوبت از خرکها به میلگردهای اصلی نفوذ کند و دچار زنگ‌زدگی شود. اگر دچار زنگ‌زدگی شود قطر آماتورها بیشتر می‌شود و باعث ایجاد ترک و توسعه آن در بتن شود. پس دقت داشته باشید که میلگرد خرک نباید روی بتن مگر، قرار گیرد.
متاسفانه گاهی می‌بینیم که بعضی از ساختمان سازها برای اینکه از اسپیسرها کم‌تر استفاده کنند، میلگرد خرک را روی بتن مگر قرار می‌دهند. در این مواقع، بار مش بالایی به واسطه خرکها به بتن مگر انتقال می‌یابد که در این صورت به اسپیسرهای کم‌تری نیاز است. با این کار باعث زنگ‌زدگی میلگردها می‌شوند.
مراحل اجرای فوندانسیون و کاربرد میلگرد خرک
بیایید مراحل اجرای فوندانسیون را بررسی کنیم و ببینیم میلگرد خرک در کدام مرحله استفاده می‌شود. مراحل اجرای پی به قرار زیر است:
مرحله اول: اجرای بتن مگر
قبل از اجرای پی برای اینکه سطحی صاف و هموار داشته باشیم و همچنین برای اینکه از برخورد بتن اصلی با خاک زمین ممانعت کنیم از بتن مگر استفاده می‌شود. این بتن ضعیف، عیاری برابر با ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم سیمان در متر مکعب و ضخامت ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر دارد. آرماتوربندی و میلگرد گذاری فوندانسیون بر روی بتن مگر انجام می‌شود.
مرحله دوم: آرماتور بندی و میلگرد گذاری فوندانسیون
همان طور که پیش‌تر خواندید بتن در برابر نیروهای کششی مقاومت زیادی ندارد به همین دلیل برای ایجاد استحکام در سازه از میلگرد استفاده می‌شود. با توجه به بار سنگینی که فوندانسیون دارد این مرحله باید با دقت لازم انجام شود. همان طور که گفتیم میلگرد خرک کاربرد سازه‌ای ندارد و بعد از اجرای مش تحتانی، برای ایجاد حد فاصله بین مش بالایی و مش زیرین، میلگرد خرک اجرا می‌شود. در اینجا به نکته‌ای که در مورد استفاده از آرماتور خرک گفتیم توجه داشته باشید که بعد از بتن مگر از میلگرد خرک استفاده نکنید زیرا ممکن است باعث زنگ‌زدگی میلگردهای اصلی شود که مشکلات خاص خود را دارد.
مرحله سوم: قالب بندی فوندانسیون
قالب‌بندی فوندانسیون به سه صورت انجام می‌شود که هر کدام به شرح زیر است:
قالب بندی با آجر: معمولاً برای ساختمان‌های کوچک از این نوع قالب‌بندی استفاده می‌شود. در این نوع قالب‌بندی با ضخامت و عرض مورد نظر با اندود ماسه و یا ملات گل چیده می‌شود. برای اینکه بتن با آجر تماس مستقیم نداشته باشد از یک لایه پلاستیک به عنوان کاور استفاده می‌شود، تا زمانی که بتن سفت می‌شود، جدا کردن آجر راحت‌تر انجام شود.
قالب بندی تخته‌ای: این نوع قالب‌بندی برای کلاف‌های قائم و بالایی استفاده می‌شود. برای استفاده راحت به تخته‌ها روغن زده می‌شود. توجه داشته باشید که روغن به میلگرد نریزد زیرا در این صورت بتن و میلگرد متصل نمی‌شوند.
قالب بندی فلزی: این قالب برای کلاف زیرین استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که در ساختمان‌های کوچک استفاده از این قالب‌بندی به‌صرفه نیست. در این نوع قالب نیز قبل از استفاده برای اینکه قالب بعد از سفت شدن بتن‌ها راحت جدا شود، از روغن استفاده می‌شود.
مرحله چهارم: بتن‌ریزی پی
بتن از سیمان، ماسه، آب و ... تولید می‌شود. از آنجایی که بتن پی حجم بالایی دارد و نمی‌توان آن را به صورت دستی، به سرعت و با کیفیت بالا درست کرد، معمولاً از بتن‌های آماده که توسط کارخانه ساخته و به وسیله میکسرها حمل می‌شود، استفاده می‌شود.
مرحله پنجم: باز کردن قالب‌ها
بعد از اینکه بتن خشک و سفت شد باید قالب‌ها را باز کرد. به طور کلی در هر ساختمان مدت زمان متفاوتی لازم است و بعد از یک روز کامل بتن سفت می‌شود. قالب‌ها را وقتی جدا می‌کنند که بتن مقاومت مورد نظر را داشته باشد. در هنگام انجام این کار دقت لازم را داشته باشید و حواستان باشد که ضربه‌ای به پی و میلگردهایی که درون آن است وارد نشود.
حال که با انواع میلگرد و مراحل اجرای فوندانسیون آشنا شدید وقت آن رسیده که به بررسی میلگرد خرک بپردازیم.
ابعاد و طول میلگرد خرک چقدر باید باشد؟
در پی‌های گسترده یا رادیه اینکه عرض خرکها چقدر باشد مهم نیست، به طور معمول در این پی‌ها عرض خرک را تقریباً ۱ تا ۱،۵ متر در نظر می‌گیرند.
در فوندانسیون نواری برای مشخص کردن عرض خرک، نخست باید عرض فوندانسیون نواری را بدانیم. اگر کاور بتن فوندانسیون نواری را برابر با ۵ سانتی‌متر در نظر بگیرید عرض خرکها را به صورت باید زیر محاسبه کنید:
۲ ×ضخامت کاور بتن – عرض فونداسیون نواری = عرض میلگرد خرک
به طور مثال اگر عرض فونداسیون نواری ۱۰۰ سانتی‌متر باشد، ۱۰۰ را منحای دو برابر ضخامت کاور که می‌شود ۲×۵ یعنی ۱۰ که عرض خرک برابر ۹۰ سانتی‌متر می‌شود. اگر عرض میلگرد خرک را کم‌تر از این فرمول در نظر بگیرید، آرماتورهای طولی کناری مش بالایی، جایی برای قرار گیری نخواهند داشت.
ارتفاع خرکها نیز باید به‌گونه‌ای محاسبه شود که میزان کاور بتن برای آرماتورهای بالایی کافی باشد. به کاربردن این محصول به عنوان میلگرد خرک مناسب است و برای محاسبه ارتفاع میلگرد خرک از فرمول زیر استفاده می‌شود. به این صورت که:
ضخامت فوندانسیون منهای هر یک از موارد زیر:
- صخامت کاور بتون فوقانی
ضخامت کاور بتون تحتانی
قطر آرماتورهای طولی و عرضی مش بالایی
قطر آرماتورهای طولی و عرضی مش پایینی
البته شایان ذکر است که روش محاسبه بالا برای فوندانسیون‌های وسیع که دارای دو لایه مش با چشمه‌های کوچک هستند، می‌باشد.
همان طور که می‌دانید در فونداسیون‌های نواری آرماتور طولی روی آرماتور عرضی قرار می‌گیرد زیرا پایه‌های میلگرد خرک در امتداد آرماتورهای طولی پی هستند و باید روی آرماتور عرضی که پایین‌تر است قرار داده شوند. با توجه به این موضوع ارتفاع آن‌ها با فرمول زیر محاسبه می‌شود:
ضخامت فونداسیون منهای هر یک از موارد زیر:
- ضخامت کاور بتن فوقانی
ضخامت کاور بتن تحتانی
قطر آرماتورهای طولی و عرضی مش فوقانی
قطر آرماتور عرضی مش تحتانی
حال می‌رسیم به ابعاد پایه‌ها یا همان پاشنه خرکها، ابعاد آن‌ها متغیر است و با توجه به ارتفاع خرک بین ۳۰ تا ۵۰ سانتی‌متر می‌باشد. اما بهتر است ابعاد پایه‌ها را ۵۰ سانتی‌متر در نظر بگیرید.
پس می‌توان گفت کاربرد میلگرد خرک در بتن‌ریزی کف و ایجاد فوندانسیون برای اینکه شبکه‌های کنار هم را قرار دهیم از میلگرد خرک استفاده می‌شود تا فاصله تنظیم شود. با توجه به ساختار خرک ، شبکه‌ها را در فاصله‌ای نسبت به یکدیگر ثابت می‌کند.
نکات مهم در مورد میلگرد خرک در فونداسیون
در زمان آرماتوربندی ساختمان و اجرای خرک در فونداسیون نکاتی وجود دارد که باید به آن توجه شود. بهتر است در حین خواندن نکات مهم میلگرد خرک، با جدول وزن میلگرد که نشان‌دهنده وزن میلگردها در سایزهای مختلف است، آشنا شوید. برای اجرای خرک فونداسیون باید به نکات زیر توجه شود:
- • بیشترین فاصله بین میلگرد خرک باید ۱.۵ متر باشد.
• به طور معمول سایز میلگرد خرک یک یا دو شماره کوچک‌تر از آرماتور بالایی در نظر گرفته می‌شود. اما توصیه می‌کنیم میلگرد خرک با آرماتور فوقانی هم قطر باشد.
• سایز میلگرد خرک وابسته به عمق فوندانسیون است. به عبارتی هر چقدر عمق پی بیشتر باشد قطر میلگرد خرک نیز بیشتر باید باشد ولی به طور کلی قطر میلگرد خرک از ۱۴ میلی‌متر نباید کم‌تر باشد.
• برای اینکه میلگرد خرک همه آرماتورهای بالایی را بتواند روی خود نگه‌دارد باید عرض مناسبی داشته باشد تا این موضوع ممکن شود.
• در مواردی که آرماتورهای تقویتی زیاد است تعداد میلگرد خرک نیز باید بیشتر شود.
• از آنجایی که میلگرد خرک، سازه‌ای نیست مقدار آن نیز به وسیله طراح سازه مشخص نمی‌شود. به طور معمول میزان میلگرد خرک را پیمانکار مشخص کرده و در لیست آرماتورهای لازم قرار می‌دهد.
• برای اینکه در زمان رفت‌وآمد افراد و بتن‌ریزی آرماتورها جابه‌جا نشوند، توصیه می‌کنیم همه آرماتورهای طولی مش بالایی به وسیله سیم آرماتوربندی به میلگرد خرک بسته شوند.
سخن پایانی
همان طور که خواندید در پی‌ها از خاموت استفاده نمی‌شود و به همین دلیل برای اینکه آرماتورهای بالایی را ببندید باید از آرماتورهای پایه‌دار یا همان خرک استفاده کنید. ابعاد فوق یعنی ارتفاع، عرض خرک و عرض پایه‌ها و همچنین فاصله و ... نکات مهمی در هنگام اجرای میلگرد خرک است که در این مقاله استانداردهای آن‌ها را برای شما بیان کردیم. باید توجه داشته باشید که ابعاد و فاصله خرکها را طوری انتخاب کنید که در هنگام اجرای آرماتورها و همچنین در هنگام بتن‌ریزی جابه‌جا نشوند و بتن را در همه فوندانسیون پوشش دهند. همچنین در این مقاله شما را با کاربرد میلگرد خرک نیز آشنا کردیم.
ممنون که تا انتها همراه ما بودید. امیدواریم مطالب این بخش برای شما مفید بوده باشد و اطلاعات لازم را در مورد خرک و کاربرد این نوع میلگرد کسب کرده باشید. در صورتی که هرگونه سوال درمورد میلگرد خرک و کاربرد آن دارید می‌توانید در قسمت ثبت نظر از ما بپرسید. در اولین فرصت به سوالات شما پاسخ داده می‌شود. راستی شما تا به حال از میلگرد خرک استفاده کرده‌اید؟ آیا نکته‌ای در مورد میلگرد خرک هست که ما در این مقاله به آن نپرداخته باشیم؟ از دیگر کاربرد میلگرد خرک چه مواردی هست که ما بیان نکردیم؟ ممنون می‌شویم تجربه خود را با ما درمیان بگذارید.
